Materiaalrecyclage: Cellenbeton

1.1. Inleiding

Cellenbeton, gasbeton of 'Ytong' (merknaam voor cellenbeton bouwstenen) is een poreuse betonsoort met een sterk isolerend vermogen. Het materiaal wordt geproduceerd uit cement, kalk, zand of vliegas, aluminiumpoeder en water. Met het Besluit van de Vlaamse Regering van 7 juni 2024 ter wijziging van VLAREMA (VLAREMA 9) werd cellenbeton toegevoegd aan de lijst met bedrijfsafvalstoffen die gescheiden moeten worden aangeboden door de afvalstoffenproducent en afzonderlijk moeten gehouden bij de ophaling of inzameling (Artikel 4.3.2. van VLAREMA). 

Het mag volgens het Eenheidsreglement ook niet afgevoerd worden naar een producent voor gerecycleerde granulaten. De sulfaten kunnen uitlogen en de kwaliteit van het granulaat beïnvloeden (OVAM, 2011). Cellenbeton kan dus enkel verwerkt worden tot nieuwe grondstof door gespecialiseerde bedrijven die beschikken over een goedgekeurde grondstofverklaring bij de OVAM. 

Het storten van cellenbeton is in principe verboden, door het stortverbod in Afdeling 4.5 van VLAREMA. Toch wordt nog een deel gestort op vergunde stortplaatsen, categorie II, wanneer een partij niet voldoende zuiver is en er in Vlaanderen geen recyclagemogelijkheid tegen een aanvaardbare kostprijs beschikbaar is. Omwille van het uitlogingsrisico van sulfaten mag cellenbeton niet gestort worden op een categorie III stortplaats voor inerte afvalstoffen.

Cellenbeton wordt veelal in big bags of (mono-)containers verzameld en afgevoerd en vervolgens verwerkt tot granulaat. De laatste jaren wordt ongeveer 20 000 ton cellenbetonafval gerecycleerd. Volgens de OVAM zijn er momenteel voldoende recyclagemogelijkheden voor cellenbeton. Er wordt wel verwacht dat de hoeveelheid in de toekomst zal toenemen, omdat meer gebouwen worden gesloopt die het bevatten (OVAM, n.d.).

1.2. Werkwijze

Omdat cellenbetonafval niet verwerkt mag worden onder het eenheidsreglement, is steeds een grondstofverklaring van de OVAM nodig om het in te zetten als nieuwe grondstof.

Zeer zuiver cellenbetonafval kan enerzijds worden verwerkt en opnieuw ingezet als grondstof voor de productie van nieuw cellenbeton. Ingezameld cellenbetonafval wordt hiervoor gebroken en ingezet als zandvervanger.

Om als grondstof voor nieuw cellenbeton te worden ingezet moet het afval heel zuiver zijn, zoals vrij zijn van dakbitumenresten of lijmresten. Het afval wordt via een primaire en secundaire breker vermalen tot zeer fijn poeder (< 1 mm, ‘bloemstructuur’) en vervolgens ingezet als zandvervanger in de productie (OVAM, 2011).

Er zijn anderzijds ook een aantal andere mogelijkheden om cellenbetonafval nuttig toe te passen. Een deel van het cellenbetonafval wordt namelijk nog gestort en andere afzetkanalen zijn niet altijd duidelijk. In een studie in opdracht van OVAM werd onderzoek verricht naar hoogwaardige toepassingen van cellenbetonafval (OVAM, 2011). Een aantal mogelijk recyclingpistes die in het buitenland worden toegepast of slechts op kleine schaal in België zijn het gebruik van cellenbetonafval als bv. een bestanddeel voor olie-absorptiemiddel, korrels (vulmateriaal) voor honinggraat-vloerstructuren en kattenbakvulling.

De uitloging van sulfaten kan nog problemen geven voor het hergebruik van cellenbetonafval in nieuwe toepassingen. Het hoge sulfaatgehalte van cellenbeton is vooral afkomstig van gips of anhydriet dat aan de grondstofmix wordt toegevoegd om een beter eindproduct te bekomen. Vers cellenbeton wordt gekarakteriseerd door een hoge pH (pH > 11), oud cellenbeton heeft doorgaans een lagere pH. Bij veroudering van het cellenbeton kan de pH tot ongeveer 8,3 worden gereduceerd door interactie met vocht en CO2 uit de lucht. De veroudering kan een invloed hebben op de hoeveelheid sulfaat die zal uitlogen (OVAM, 2011).

De uitloging van sulfaten tracht men te verhelpen door bijvoorbeeld toevoeging van voldoende cement en toeslagstoffen (OVAM, 2012).

Bij het transport en de verwerking van cellenbeton kunnen ook aanzienlijke stofemissies optreden. Voor milieubeschermende maatregelen tegen stofemissies verwijzen we naar de stoffiches van EMIS.

Informatie over de kosten voor de verwerking van cellenbetonafval is beperkt aangezien de verschillende recyclingpistes nog zeer kleinschalig zijn of nog in een marktverkennende opstartfase. Kosten kunnen bespaard worden doordat het verwerkt cellenbetonafval als zandvervanger kan ingezet worden bij de productie van nieuw cellenbeton (in België tot zo’n 20%).

Laatste herziening: 13/11/2024