1.1 Inleiding
Bepaalde materialen van het puin, of de steen- en zandachtige fractie van bouw- en sloopafval, komen voor hergebruik in aanmerking, bijvoorbeeld in dakpannen, gehouwen steen of tegels.
Het grootste deel van het puin wordt echter via een breekinstallatie tot gerecycleerde granulaten omgezet. Gerecycleerde granulaten, met inbegrip van sorteer- en brekerzeefzand en brekerzand kunnen gebruikt worden in bv. de wegenbouw en voor infrastructuurwerken. Ze worden ingezet als alternatief voor primaire granulaten, zowel in ongebonden als gebonden toepassingen. Bijlage 2.2. van VLAREMA bevat een lijst van materialen, inclusief gerecycleerde granulaten, die in aanmerking komen voor het gebruik als bouwstof (zie ook afvalstroom bouw- en sloopafval).
De milieuhygiënische kwaliteit van de gerecycleerde granulaten wordt geregeld en gecertificeerd via het M.B. Eenheidsreglement gerecycleerde granulaten. De bouwtechnische eisen maken geen onderdeel uit van de certificering onder het Eenheidsreglement. Wel moet er om in aanmerking te kunnen komen voor certificatie onder het Eenheidsreglement tevens voldaan zijn aan de bouwtechnische eisen van enkele documenten, al naargelang de toepassing (bv. Standaardbestek 250 voor de wegenbouw of geharmoniseerde Europese normen zoals NBN EN 13242). Algemeen kan men stellen dat, op basis van informatie bij brekerinstallaties, gerecycleerde granulaten als volgt worden ingezet:
- Menggranulaat wordt voor 100% in de wegenbouwachtige toepassingen gebruikt (funderingen, onderfunderingen) in bouw en wegenbouw. Een recente ontwikkeling is dat het mengpuin het betonpuin verdringt bij de toepassingen ‘Type IA en IIA gebonden funderingen’.
- Het merendeel van het betongranulaat wordt ook in wegenbouwachtige toepassingen (mager beton, gebonden en ongebonden funderingen, onderfunderingen) aangewend. Volgens een ruwe schatting wordt maximaal 5% van het betonpuin nu reeds in betontoepassingen aangewend.
- Metselwerkgranulaat is een kleine fractie. Wegens gebrek aan goede afzetmarkt, trachten de breekbedrijven deze fractie te beperken, meestal wordt dit soort granulaten mee verwerkt in het mengpuin.
- Sorteer- en brekerzeefzand wordt voornamelijk in ophoging en aanvulling toegepast. De toepassingsreglementen voor hydraulisch gebonden mengsels (van COPRO en CertiPro) zorgen ervoor dat zeefzand in zandcement kan worden gebruikt. Het is echter niet duidelijk hoe groot deze markt op dit moment is. Er is over het algemeen wel een overschot aan zeefzand.
- Het brekerzand gaat op dit moment naar wegenbouwtoepassingen en wordt als aanvulling of eventueel in grof zandcement gebruikt.
- Het asfaltgranulaat vindt op dit moment misschien wel het eenvoudigst afzet. Het asfalt van goede kwaliteit komt in aanmerking voor warm hergebruik (ongeveer de helft van het beschikbare asfaltpuin). De andere helft wordt gebruikt in onderfunderingen en funderingen.
Het standaardbestek 250 (SB 250) voor de wegenbouw is een van de weinige typebestekken in Vlaanderen waarin verschillende toepassingen voor gerecycleerde granulaten zijn gedefinieerd. Het SB250 wordt ook in privéwerken vaak gebruikt als referentie om bestekken op te maken.
Aanvulling & ophoging | Onder-fundering | Niet-continue fundering | Continue fundering | Schraal beton voor funderingen | Bitumineuze mengsels | |
---|---|---|---|---|---|---|
Metselwerkpuin | x | x | ||||
Mengpuin | x | x | x | x | ||
Betonpuin | x | x | x | x | x | |
Asfaltbetonpuin | x | x | ||||
Niet-teerhoudend asfaltpuin | Max 30% | (1) | (2) | |||
Teerhoudend asfaltpuin | (3) |
Het voornaamste risico bij gebruik van gerecycleerde granulaten bestaat uit de uitloging van aanwezige contaminanten, waardoor bodem- en grondwaterverontreiniging kan ontstaan. In bijlage 2.3.2 van VLAREMA zijn voorwaarden opgenomen inzake de samenstelling van materialen voor gebruik als bouwstof. Deze voorwaarden hebben betrekking op de emissie naar de onderliggende bodem.
De gerecycleerde granulaten worden gebruikt ter vervanging van primaire granulaten. Het recycleren van bouwafval voor de productie van granulaten is economisch voordelig. Zo laat het gebruik van gerecycleerde granulaten meestal een aanzienlijke besparing toe op de prijs van de grondstoffen. De gemiddelde prijs varieert van ± 20 tot 25% in het voordeel van de gerecycleerde granulaten (afhankelijk van de hoeveelheid en het vervoer verbonden aan de geografische oorsprong van de granulaten) (BIM, 2010). Onderstaande tabel geeft een overzicht van verkoopprijzen van de meest courante soorten gerecycleerde granulaten.
Verkoopprijs (€/ton) | Minimum | Gemiddeld | Maximum |
---|---|---|---|
Betongranulaat | 5 | 10,17 | 13 |
Menggranulaat | 3 | 5,31 | 9,5 |
Asfaltgranulaat | 3,63 | 5,08 | 7 |
Brekerzand | 5,85 | 6,08 | 6,4 |
Zeefzand | 0 | 1,05 | 2,5 |
- BIM (2009). Gids voor het beheer van bouw- en sloopafval. Leefmilieu Brussel. https://document.environnement.brussels/opac_css/doc_num.php?explnum_id=7539
- BIM (2010). Fiche 4.1: Het gebruik van recyclinggranulaten – Technisch verslag voorbeeldgebouwen. Leefmilieu Brussel. https://document.environnement.brussels/opac_css/elecfile/IF%20BATEX%20Fiche4.1.%20Recyclinggranulaten%20NL.pdf
- Gillabel, J., D'Haese N., Dierckx, P., Vanassche, S. & Vanderreydt, I. (2016). Stimuleren van het gebruik van gerecycleerde (en secundaire) granulaten in hoogwaardige toepassingen. Steunpunt Duurzaam Materialenbeheer. https://ce-center.vlaanderen-circulair.be/src/Frontend/Files/userfiles/files/RP19%20KT%20Stimuleren%20gerecycleerde%20granulaten%20in%20hoogwaardige%20toepassingen.pdf
- Horemans, B., Derden, A., Pelckmans, P. & Janssens, G. (2023). Beste Beschikbare Technieken (BBT) voor de sortering van bouw- en sloopafval en de recyclage van puin.
- OVAM (2013). Materiaalbewust bouwen in kringlopen 2014-2020. https://www.vlaanderen.be/publicaties/materiaalbewust-bouwen-in-kringlopen
- Vrijders, J. & De Bock, L. (2019). Het gebruik van gerecycleerde betongranulaten in beton. https://www.buildwise.be/umbraco/Surface/PublicationItem/DownloadFile?file=31400%2Fnl%2Funprotected%2Fhet_gebruik_van_gerecycleerde_betongranulaten_in_beton.pdf