1.1. Inleiding
Granulaat van rubber banden kent een aantal recyclagetoepassingen. Belangrijk hierbij is dat het granulaat vrij is van metaal- en textielresten. Over het algemeen bevatten vrachtwagenbanden typisch het grootste gehalte aan rubber en het laagste gehalte aan textiel. Deze banden, maar ook personenwagenbanden worden dan ook gebruikt voor de productie van rubbergranulaten.
1.2. Werkingsprincipe
De afvalbanden worden eerst in ruwe repen 'geknipt' met een primaire shredder, een twee- of meerassige rotorschaar (zie techniekfiche shredderen). De repen zijn typisch ongeveer 40 tot 300 mm. Ze bevatten nog steeds de staalgordels en de textielvezels. Er wordt water in de shredder gesproeid om onzuiverheden (glas, steendjes, zand...) weg te spoelen.
De eigenlijke vermaling gebeurd in een snijmolen of granulator. Dit is een enkelassige rotorschaar waaraan verschillende messen zijn bevestigd. De ruwe repen worden tussen de messen en de stator gesneden, tot het rubber de gewenste grootte bereikt. Hierbij kan zowel cryogeen als bij omgevingstemperatuur gewerkt worden. Onder de glastransitietemperatuur (cryogeen vermalen, - 80 tot –120 °C) verbrokkelt het rubber, wat resulteert in relatief gladde, homogene partikels. Boven de glastransitietemperatuur (vermalen bij omgevingstemperatuur) wordt de rubber in elastische toestand uit elkaar getrokken, waardoor deeltjes met een ruwe vorm verkregen worden.
De metaalfractie wordt magnetisch verwijderd uit de output van de maalinstallaties. Het granulaat wordt op deeltjesgrootte gescheiden met behulp van trilzeven. Te grote deeltjes (bv. > 7 mm) worden weer naar de maalinstallaties gevoerd. De verschillende granulaatfracties worden ontdaan van onzuiverheden en vervolgens van textielvezels. Beide scheidingsstappen zijn gebaseerd op verschillen in soortelijk gewicht. De granulaatfracties worden naar silo’s gevoerd en van daaruit verpakt in containers, bigbags en plastiek zakken.
De productie van rubbergranulaten door vermaling wordt in verschillende bedrijven in Europa op commerciële schaal toegepast.
Indien bij omgevingstemperatuur gewerkt wordt, vergt het vermalen geen gebruik van hulpstoffen. Voor cryogene verwerking zijn grote hoeveelheden vloeibare stikstof vereist (ongeveer 0,5 kg/kg granulaat).
De vermaling is een voorbehandeling, in functie van de vermarkting van het granulaat. Het proces is slechts zinvol in zoverre vraag bestaat naar het granulaat.
Eindproducten van vermaling bestaan uit:
- Rubbergranulaat: verontreinigd met < 0,02% metaal en textiel, 0 – 7 mm in verschillende granulometrische fracties, voor hergebruik (iedere granulometrie kent hierbij specifieke toepassingen);
- Metaalfractie: verontreinigd met 2 – 3% rubber, voor hergebruik in de staalindustrie.
De rubbergranulaten worden typisch toegepast voor sportvelden, speeltuinen, tegels, wegen, industriële producten… (zie afvaltechniekfiche Materiaalrecyclage: Rubber)
Verschillende leveranciers bieden in Europa installaties voor de vermaling van banden aan. Hierbij is steeds sprake van een zekere specialisatie in shredder/vermalen of in de scheiding van metaal/textiel/onzuiverheden.
2.1. Emissies naar lucht
Het shredderen en vermalen genereert stof (rubberstof, zand, textiel...). Het stof wordt uit de afgezogen lucht verwijderd door middel van cyclonen en doekfilters.
2.2. Afvalstoffen
Mogelijke afvalstoffen zijn:
- Textielfractie: naar verbranding met energierecuperatie, hoeveelheid afhankelijk van het type band. Er wordt ook gekeken of dit textiel eventueel kan gebruikt worden, bv. als isolatiemateriaal.
- Onzuiverheden (steentjes, glas, ...): naar stortplaats.
2.3. Energie
Cryogene vermaling vergt een gelijkaardig energieverbruik als vermaling bij omgevingstemperatuur. Er dient echter ook rekening gehouden te worden met het significante energieverbruik voor de off-site productie van de vloeibare stikstof (ongeveer 0,5 kg/kg granulaat).
2.4. Overige milieuaspecten
De vermaling zelf kent, mits goede afscherming van de shredder en de maalinstallatie, geen specifieke veiligheidsrisico’s. In de praktijk wordt vaak met een volledige omkasting gewerkt, in functie van de beperking van geluidshinder.
Bij de opslag van grote hoeveelheden rubber dient steeds rekening gehouden te worden met het brandgevaar.
Concrete gegevens over de vereiste investeringen zijn niet bekend.
Het rubbergranulaat heeft een positieve marktwaarde, die schommelt naargelang de vraag naar de verschillende fracties. Ook de metaalfractie heeft een marktwaarde, afhankelijk van de prijs van schroot op de wereldmarkt.
- EuRIC (2022). Mechanical Tyre Recycling Fact Sheet. https://euric.org/resource-hub/reports-studies/mechanical-tyre-recycling-factsheet
- Recytyre (2019). Verwerking en recyclage: wat gebeurt er precies? Retrieved September 3, 2024, from https://www.recytyre.be/nl/verwerking-en-recyclage-wat-gebeurt-er-precies
- Recytyre (2024). Jaarverslag 2023. https://www.recytyre.be/nl/artikel/jaarverslag-2023