1.1. Inleiding
Onder minerale wol verstaat men glaswol en rotswol. Momenteel wordt minerale wol slechts beperkt gescheiden ingezameld en gerecycleerd.
Glaswol
Volgens de OVAM is de mogelijkheid om glaswol apart in te zamelen nog niet door elke aannemer gekend (OVAM, 2024). Bovendien is de inzameling financieel niet rendabel door de lage afzetkost en de hoge transportkost. De huidige recyclagetechnieken voor glaswol, die op kleine schaal in Visé (provincie Luik) worden toegepast, zouden bovendien een aanzienlijke milieu-impact hebben door de logistiek en de smeltstap die gebruikt wordt voor de zuivering. Gerecycleerde glaswol kan ingezet worden als losse isolatie (vervlokte glaswol) of in de baksteenindustrie.
Rotswol
Rockwool werkt samen met Renewi voor de inzameling en verwerking van rotswol. Dit gaat dan voornamelijk over snijresten die opnieuw in het productieproces worden ingezet. Ook minerale wol uit de tuinbouw wordt reeds ingezameld en gerecycleerd. Vanuit de bouwsector is de inzameling echter nog erg beperkt. In het verleden was een doorgedreven isolatie van gebouwen geen standaard praktijk. Het gebruik van alle isolatiematerialen neemt toe en dit onder impuls van de strengere energieprestatie-eisen van de verschillende overheden voor zowel nieuwbouw als renovatie. Daar een doorgedreven isolatie van gebouwen meer ingeburgerd geraakt, verwacht de OVAM in de toekomst wel een aanzienlijke toename van minerale wol die als materiaalstroom vrijkomt. Ook voor rotswol zijn de toepassing in vervlokte rotswol en de baksteenindustrie de pistes waarnaar gekeken wordt.
1.2. Werkingsprincipe
Voldoende zuivere rotswol- en glaswolafval kan gebruikt worden bij de productie van nieuwe isolatiewol. Hiervoor moet het rots- en glaswol droog, chemisch zuiver en vrij zijn van andere afvalstoffen zoals verpakkingsresten en bepleistering. Een andere recyclagepiste die onderzocht wordt, is het gebruik in de baksteenindustrie. Volgens de OVAM (2024) kan tot maximaal 10% van het baksteen-/dakpanmengsel worden vervangen, wat een potentieel geeft in Vlaanderen van 300 kton/jaar. Dit is meer dan al het glas- en rotswolafval dat wordt geproduceerd in Vlaanderen.
Een studie van het JRC in opdracht van de Europese Commissie (Cristóbal García et al., 2024) noemt nog een aantal andere recyclage- en hergebruiksmogelijkheden uit de litteratuur, zoals:
- Minerale wol combineren met het mineraal illiet tot een composiet keramiek materiaal.
- De minerale wol oplossen in koud water met een bindmiddel om plafondtegels te produceren
- De minerale wol als substituut gebruiken voor primaire aggregaten in cementgebaseerde composietmaterialen
- Het gebruik van minerale wol uit bouw en sloopafval in de glastuinbouw
- Het hergebruik van minerale isolatie in een ander gebouw, wanneer het materiaal intact verwijderd kan worden uit het oorspronkelijke gebouw.
Er is onvoldoende informatie beschikbaar.
Doordat het minerale wolafval opnieuw als grondstof voor nieuwe isolatie kan ingezet worden, kunnen er kosten worden bespaard.
Volgens een Environmental Life Cycle Costing (ELCC) analyse uitgevoerd door het JRC in opdracht van de Europese Commissie (Cristóbal García et al., 2024) ligt de kost voor de recyclage van minerale wol (tussen 60-90 euro/ton) hoger dan de kost om het te storten (tussen 30-60 euro/ton), rekening houdend met een storttarief van 19 euro/ton.
- Cristóbal García, J., Caro, D., Foster, G., Pristerà, G., Gallo, F. & Tonini, D. (2024). Techno-economic and environmental assessment of construction and demolition waste management in the European Union. Status quo and prospective potential. Joint Research Centre. https://dx.doi.org/10.2760/721895
- EURIMA (2013). Mineral wool. Putting Natural Resources to Work for the Benefit of our Planet. European Insulation Manufacturers Association. https://www.eurima.org/uploads/files/modules/articles/1661952130_siderise-leed-eurima-mineral-wool-doc_0_0.pdf
- OVAM (2012). Recyclage van specifieke bouwafvalstromen. https://publicaties.vlaanderen.be/view-file/12425
- OVAM (2013). Materiaalbewust bouwen in kringlopen 2014-2020. https://www.vlaanderen.be/publicaties/materiaalbewust-bouwen-in-kringlopen
- OVAM (2024). VISUM karakteriseren van recyclagetrajecten van niet-steenachtige bouwmaterialen en bepalen van optimalisatiemogelijkheden. Buildwise, Tracimat & VITO. https://www.tracimat.be/editor/files/2024/08/VISUM_Eindrapport_15062024_1.pdf
- Renewi (2017). Steenwol afvoeren met Renewi. Retrieved August 30, 2024, from https://www.renewi.com/nl-nl/zakelijk/soorten-afval/steenwol