1.1. Definitie
"Primair bedrijfsrestafval is het deel van het primaire bedrijfsafval dat niet-selectief wordt aangeboden of ingezameld, en is de tegenhanger van het restafval bij huishoudens" (Vlaanderen Circulair, n.d.).
- Primair: "Primaire bedrijfsafvalstoffen zijn bedrijfsafvalstoffen die ontstaan bij de oorspronkelijke afvalstoffenproducent. Secundaire bedrijfsafvalstoffen zijn afvalstoffen die ontstaan bij bedrijven die afvalstoffen verwerken (de afvalverwerkers)." (OVAM, 2022)
- Bedrijfsafval: "afvalstoffen die ontstaan ten gevolge van een industriële, ambachtelijke of wetenschappelijke activiteit, en de afvalstoffen die daarmee gelijkgesteld worden bij een besluit van de Vlaamse Regering" (Materialendecreet Artikel 3 §1 6°)
- Niet-selectief: bedrijfsafvalstoffen die niet volgens artikel 4.3.2. van VLAREMA gescheiden aangeboden en afzonderlijk gehouden moeten worden bij de ophaling of inzameling.
Volgende afvalstoffen vallen onder het huishoudelijk restafval en niet onder het bedrijfsrestafval:
- Niet-selectief ingezameld afval van straatvuilnisbakjes in beheer van de gemeenten of intergemeentelijke samenwerkingsverbanden
- Straat- en veegvuil
- Afval van het opruimen van sluikstorten
1.2. Hoeveelheden
In het rapport 'Bedrijfsafval en secundaire grondstoffen productiejaar 2004-2020' analyseert de OVAM (2022) de inzamelcijfers van het primair bedrijfsrestafval op basis van het Integraal Milieujaarverslag (IMJV) en de cijfers van Valipac (zie figuur 1). De hoeveelheid schommelt tussen 2007 en 2020 rond de één miljoen ton. De hogere waarden tussen 2004 en 2006 zijn te wijten zijn aan de schattingsmethode.

De OVAM (2016) formuleerde in het 'Uitvoeringsplan huishoudelijk afval en gelijkaardig bedrijfsafval' de doelstelling om het bedrijfsrestafval met 15% te doen dalen tegen 2022 ten opzichte van 2013, rekening houdend met de tewerkstelling in Vlaanderen. Met deze correctie was er in 2021 een daling van 5,0% ten opzichte van 2013. De OVAM verwacht dat in 2022 de hoeveelheid verder is gedaald, door nieuwe regelgeving eind 2021. Maar de doelstelling van 15% werd waarschijnlijk niet gehaald (OVAM, 2023). Het nieuwe uitvoeringsplan 2023-2030 zet de doelstelling op 30% minder bedrijfsrestafval tegen 2030 ten opzichte van het gemiddelde in de periode 2018-2020 (928 810 ton). De OVAM wil hierbij rekening houden met het afval dat via nasorteren uit het restafval wordt verwijderd.
2.1. Vlaamse wetgeving
2.1.1. VLAREMA
Bedrijven moeten een contract afsluiten met een afvalinzamelaar voor bedrijfsrestafval (Artikel 4.3.2. en artikel 6.1.1.4.). Het contract vermeldt welke afvalstoffen wel of niet samengevoegd mogen worden in één recipiënt. Hierin staan ook de andere, selectief ingezamelde fracties en hun inzamelwijze. Enkel wanneer het bedrijfsrestafval kan worden opgehaald met de gemeentelijke inzamelronde van huishoudelijke afvalstoffen, is dit contract niet verplicht. Dit kan enkel bij maximaal 4 restafvalzakken van 60 liter of één container van 240 liter per tweewekelijkse ophaling (Vlaamse Overheid, 2013). Dit document helpt de inzamelaar, afvalstoffenhandelaar en -makelaar (IHM) van bedrijfsrestafval om een contract op te stellen.
Afdeling 5.5 bevat de belangrijkste bepalingen die gelden bij het inzamelen, handelen, makelen, behandelen en verwerken van bedrijfsrestafval. Zo is de IHM verplicht om de klanten te informeren over de sorteerplicht. Bovendien moet de IHM zelf elk recipiënt controleren op sorteerfouten. De verplichtingen verschillen voor ophaalrondes (onderafdeling 5.5.3.) en individuele ophalingen (onderafdeling 5.5.4.). Bij ophaalrondes gebeurt de controle ter plaatse bij de klant, bij individuele ophaling kipt de IHM de recipiënt uit op een vergunde site. Non-conformiteiten worden steeds geregistreerd en gemeld aan de klant. Bij de individuele ophaling moet het bedrijfsrestafval voldoen aan de resultaatsvoorschriften uit artikel 5.5.4.4.. Bij sorteerfouten bij ophaalrondes heeft de IHM drie mogelijkheden (artikel 5.5.3.7.):
- Het recipiënt weigeren. De rest van de vracht mag naar de verbrandingsoven.
- Het afval meenemen en de non-conformiteit doorgeven in het centraal register. Al het afval mag naar de verbrandingsoven.
- Het afval meenemen en de hele vracht nasorteren. De hele vracht moet voldoen aan de resultaatsvoorschriften uit artikel 5.5.4.4..
Volgende webpagina van de OVAM geeft een overzicht van de belangrijkste punten uit deze verplichtingen: https://ovam.vlaanderen.be/inzameling-van-restafval-bij-bedrijven-wat-en-hoe-
Hier volgt een beknopte beschrijving van de mogelijke inzameling, voorbehandeling, verwerking en/of hergebruiksmogelijkheden en technieken. Een uitgebreide beschrijving vindt u terug bij de individuele technieken.
De afvalstukken groter dan 1 meter worden per afvalsoort verwijderd met een sorteergrijper in de voorsortering.
De afvalstukken kleiner dan 1 meter worden met een graafkraan op een opstortband geladen en gaan via een opvoerband naar een zeef die het afval verder sorteert volgens stukgrootte.
De kleine fracties (< 10 cm) worden verder gesorteerd door een extra zeef, magneetbanden en windzifters waardoor als resultaat zuiver zand, zuiver steen, hout, metaal en een hoogcalorische fractie bekomen wordt.
De fractie > 10 cm wordt in een sorteercabine manueel gesorteerd in verschillende houtsoorten, plastiek, papier en karton en non-ferro’s. De ferro’s worden door middel van een magneetband uitgesorteerd. De scheiding van de steenfractie met de hoogcalorische fractie gebeurt door middel van windzifting.
Bij een analyse van bedrijfsrestafval uit afzetcontainers door de OVAM (2022) was 47,5 massa% technisch recycleerbaar materiaal. Bijna de helft komt in aanmerking voor selectieve inzameling. De grootste fractie waren papier en karton (9,4%) en folies (8,6%). In rolcontainers zat 56,2 massa% technisch recycleerbaar materiaal.
- OVAM (2022). Sorteeranalyse bedrijfsrestafval 2021-2022. https://ovam.vlaanderen.be/sorteeranalyses
- OVAM (2022). Bedrijfsafval en secundaire grondstoffen productiejaar 2004-2020. https://publicaties.vlaanderen.be/view-file/49208
- OVAM (2023). Cijfers huishoudelijk en gelijkaardig bedrijfsafval en evaluatie doelstellingen 2022. https://ovam.vlaanderen.be/cijfers-huishoudelijk-afval-en-gelijkaardig-bedrijfsafval
- Vlaamse Overheid (2013, March 15). Contract voor ophaling van restafval bij bedrijven. https://www.vlaanderen.be/natuur-milieu-en-klimaat/afval/contract-voor-ophaling-van-restafval-bij-bedrijven
- Vlaanderen Circulair (n.d.). Productie van primair bedrijfsrestafval. https://cemonitor.be/indicator/circulariteit/uitstroom/productie-van-primair-bedrijfsrestafval/