Van alle beschikbare waterbodemsaneringstechnieken bestaan op verwijdering gebaseerde technieken het langst. Zij zijn dan ook de best bekende technieken. De eerste op verwijdering gebaseerde projecten die om ecologische redenen (en niet vanwege onderhoudsbaggerwerkzaamheden) werden voltooid, werden tientallen jaren geleden al in de VS uitgevoerd.
Baggeren is het verwijderen van bodem of ander bodemmateriaal uit een meestal relatief ondiep waterlichaam.
Na baggeren moet het materiaal worden getransporteerd en op een andere locatie worden behandeld of geborgen.
Mechanisch baggeren
Graaflaadcombinaties en emmerbaggermolens
Afgravingen langs oevers worden meestal uitgevoerd met graaflaadcombinaties (backhoes of BHD's) of andere types graafmachines op wielen of rupsbanden. Graaflaadcombinaties kunnen ook voor baggerwerken worden gebruikt wanneer ze op de achterkant van een stationair ponton in ondiep water worden bevestigd (afbeelding).
Moderne krachtige graafmachines worden niet langer enkel mechanisch aangedreven, maar combineren het vermogen van de motor met drie (of meer) hydraulische pompen.
Emmerbaggermolens (Bucket Ladder Dredgers of BLD's) zijn ouderwetse baggerschepen die materiaal opscheppen met meerdere emmers die aan een ronddraaiende ketting zijn bevestigd (Afbeelding). Ze worden nog steeds gebruikt voor baggerwerken waarbij zeer nauwkeurig moet worden gewerkt of wanneer om milieuredenen de verstoring van de waterbodem zoveel mogelijk moet worden beperkt.
Graaflaadcombinatie op ponton (BHD) links en emmerbaggermolen (BLD) rechts (afbeeldingen van Ghent Dredging en DEME)
Hydraulisch baggeren
Zowel sleephopperzuigers (trailing suction hopper dredgers of TSHD's) als snijkopzuigers (cutter suction dredgers of CSD's) maken gebruik van hydraulische pompen om het materiaal los te maken en te verwijderen. Beide types worden meestal gebruikt voor infrastructuurbaggerwerken en zelden voor ecologische baggerwerken.
Sleephopperzuiger (TSHD)
Een TSHD is voorzien van een brede aanzuigpijp die langs de bedding van een waterlichaam wordt gesleept om materiaal tijdens het varen via zijn sleepkop te verzamelen (afbeelding, links). Sommige sleepkoppen zijn uitgerust met watersproeiers en tanden, die in de bodem snijden voordat hij wordt opgezogen. Het verzamelde materiaal is een mengsel van vaste stoffen en water - de zogenaamde slurry (dunne specie) - dat in een splijtbak wordt verzameld. Daar kan het materiaal bezinken en wordt het water met behulp van een overloopsysteem verwijderd. TSHD's kunnen ongeconsolideerd materiaal, zoals zachte klei, zout, zand en grind baggeren. Zodra de splijtbak vol is, zet het vaartuig koers naar een locatie waar het materiaal kan worden gestort. Dat storten kan op drie verschillende manieren gebeuren: rechtstreeks door de deuren onderaan de splijtbak, via ondergedompelde of drijvende pijpleidingen of door de slurry in de lucht te sproeien. Dit laatste proces (het zogenaamde 'rainbowing') wordt meestal niet toegepast in het kader van saneringsprojecten.
Snijkopzuiger (CDS)
Sterke CDS's kunnen bijna alle soorten bodem en zelfs (verweerd) vast gesteente baggeren. Dit type zuiger wordt gebruikt wanneer het materiaal dat moet worden gebaggerd, te sterk is of te cohesief is voor een TSHD. De tanden van een snijkopzuiger zijn op een ronddraaiende snijkop gemonteerd, die de harde bodem of het rotsgesteente in kleinere stukken snijdt. Die stukken worden dan via een aanzuigpijp op een mobiele arm opgezogen (Afbeelding 4.3, rechts). Het materiaal wordt via pijpleidingen aan land gebracht of naar een splijtbak vervoerd.
Hard materiaal veroorzaakt heel wat slijtage aan de tanden en de pijpleidingen van de snijkopzuiger, waardoor de tanden vaak tijdens het baggeren moeten worden vervangen. Een CSD is een stationair baggervaartuig, dat soms over een eigen aandrijfsysteem beschikt. Het gebruikt zijn ankers om zijn arm en zijn spudpalen te manoeuvreren om zo tijdens het baggeren vooruit te komen.
Schematische tekening van een TSHD met een sleepkop, links [DEME] en een CSD met spudpalen en een uitgevoerde arm met een zuigpijp en snijkop rechts [Hi-Sea dredge]