Voortgangsrapport ‘Actieplan om luchtkwaliteit in agglomeratie Gent en Gentse Kanaalzone verder te verbeteren’

De meetresultaten van stikstofdioxide en fijn stof tonen dat de luchtkwaliteit in de agglomeratie Gent en Gentse Kanaalzone gestaag verbetert. Die evolutie staat in de tussentijdse rapportering van het actieplan dat Vlaams minister van Omgeving Joke Schauvliege samen met de stad Gent, North Sea Port, de provincie Oost-Vlaanderen, Vegho-Voka en de randgemeenten Evergem en Zelzate in 2016 lanceerde om de luchtkwaliteit in de agglomeratie Gent en Gentse Kanaalzone verder te verbeteren (afbakening gebied en meetpunten in de bijlage). Het departement Omgeving van de Vlaamse overheid coördineert het actieplan.
Het voornaamste doel van het Luchtactieplan Gent 2016-2020 is een verbetering van de luchtkwaliteit, met het duurzaam respecteren van de grenswaarden en het reduceren van de negatieve gezondheidseffecten. Hiervoor zijn er 58 concrete acties om de uitstoot van verkeer, industrie, gebouwenverwarming en andere niet-mobiele bronnen te verminderen. Daarnaast zijn er ook enkele acties om de kennisopbouw te vergroten.  

Resultaten voortgangsrapport

Uit de evolutie van de meetresultaten van de verontreinigende stoffen NO2 (stikstofdioxide) en PM10 (fijn stof) blijkt dat de luchtkwaliteit verder verbeterde sinds het begin van de metingen en sinds de goedkeuring van het actieplan in 2016 (bijlage). De grenswaarden van fijn stof worden gehaald, de impact op de gezondheid daalde verder, en de richtwaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) worden dichter benaderd. Uitgebreide tijdelijke metingen en modellering vertonen nog overschrijding van de grenswaarde van de polluent NO2 (stikstofdioxide) in de agglomeratie Gent in een aantal verkeersdrukke straten. Lokale maatregelen zoals het autoluw maken van straten blijken op straatniveau een grote impact te hebben. 

Bronnen van fijn stof en stikstofdioxide

In de Gentse Kanaalzone is de belangrijkste uitstoot afkomstig van het geïntegreerd staalbedrijf (fijn stof en stikstofoxiden) en de elektriciteitscentrales (stikstofoxiden).
We zien vanaf 2016 een dalende trend in de fijnstofemissies, door bijkomende maatregelen bij onder meer het geïntegreerd staalbedrijf. Deze werden geïnduceerd door de nieuwe milieuvergunning van 23/3/2016. Voor NOx werden er in het verleden reeds belangrijke inspanningen geleverd. 
In de agglomeratie Gent en Gent-Centrum, komt de grootste fijnstofuitstoot van houtverbranding door huishoudens en vervolgens van dieselvoertuigen. NOx is in deze twee zones voornamelijk afkomstig van dieselverkeer. De verkeersemissies tonen globaal een dalend verloop door de shift naar milieuvriendelijkere voertuigen. Lokale maatregelen kunnen lokaal een verdere daling veroorzaken. De emissies van houtkachels zijn eerder schommelend, in functie van de jaarlijks variërende weerscondities. 

Uitvoering actieplan

Van de 58 acties richt het grootste deel, met name 39 acties, zich op de sector vervoer. Op het vlak van blootstelling heeft vervoer immers een zeer grote impact, naast houtverbranding. Bij de sector industrie zijn de belangrijkste maatregelen reeds genomen. Een aantal van de 58 acties zijn ondertussen volledig uitgevoerd, de meeste zijn nog in volle uitvoering. 

Mede dankzij Vlaamse stimuli voor milieuvriendelijke voertuigen zoals de aanpassing van de jaarlijkse verkeersbelasting en de premie voor zero-emissievoertuigen, zien we de gemiddelde ecoscore van het wagenpark in het volledige gebied verbeteren, door een dalende evolutie van het aantal dieselwagens. Opvallend is het stijgend aandeel fietsers voor het woon-werkverkeer in de Gentse Kanaalzone. De Vlaamse overheid, de provincie Oost-Vlaanderen, Project Gentse Kanaalzone, het havenbedrijf en de gemeenten Evergem en Zelzate werken hiervoor verder samen aan meer en betere fietspaden en een betere ontsluiting om het fietspotentieel verder aan te snijden (‘raamplan fiets’). Daarnaast werden de eerste financiële middelen vrijgemaakt voor studies rond passagiersvervoer op goederenlijn L204. Dit is belangrijk om personenwagens van de weg te halen in de Gentse Kanaalzone. 

De luchtkwaliteit en de uitstoot verbeterde in specifieke zones verder lokaal door maatregelen zoals het circulatieplan voor de Gentse binnenstad, de uitbreiding met een extra spoor in het Kluizendok door North Sea Port en de stimulering van de binnenscheepvaart door het havenbedrijf en de Vlaamse overheid waardoor het goederentransport over de weg in de Gentse Kanaalzone effectief afneemt. In Evergem zorgde een nieuw aansluitingscomplex op hoofdwegen en een vrachtwagensluis voor een verdere daling van het vrachtverkeer in de kern van Rieme. 
Op het vlak van houtverbranding wordt er ingezet op sensibilisering en verdere maatregelen die onder meer zullen moeten zorgen voor de sanering van de meest vervuilende toestellen binnen het kachelpark. 

Het volledige voortgangsrapport met een stand van zaken van alle acties is te vinden op www.luchtactieplangent.be