De Vlaamse regering heeft op voorstel van Vlaams minister van Leefmilieu en Landbouw Vera DUA, het voorontwerp van decreet Integraal Waterbeheer principieel goedgekeurd. Vlaams minister Steve STEVAERT en Vlaams minister Dirk VAN MECHELEN zijn mede-ondertekenaars. Dit voorontwerp van decreet moet de basis vormen van een daadwerkelijke trendbreuk in de aanpak van de waterproblematiek in Vlaanderen en leiden tot een duurzaam waterbeleid. Het voorziet dat er, als wapen in de strijd tegen wateroverlast en overstromingen, 'ruimte voor water' wordt gecreerd. Ook een betere waterkwaliteit en een vrijwaring van de watervoorraden worden beoogd. Een aanpak vanaf de basis is daarbij essentieel. Meteen biedt het voorontwerp van decreet ook directe oplossingen voor door waterlast getroffen burgers. Pro-actief zal de 'watertoets' ervoor zorgen dat niet langer mag gebouwd worden in overstromingsgevoelige gebieden. Bovendien krijgen burgers die in overstromingsgevoelige gebieden wonen het recht om onteigend te worden. De overheid legt zich daartoe een aankoopplicht op.
1. Ruimte voor water als wapen tegen overstromingen
Eeuwenlang probeerde de mens waterlopen in een keurslijf te dwingen. Water moest door een riolering, in een kanaal. Bij gevaar kwam er een dijk. Eeuwenlang zorgde dat voor een vals veiligheidsgevoel. Wanneer nt die ene zware bui valt, kunnen de rioleringen en de dijken het niet meer aan en zitten de burgers weer met een overstroming. De toename van verharde oppervlakten maakt bovendien dat het regenwater op die plaatsen niet langer de grond in kan en dus meer water sneller in de waterlopen terechtkomt. Wat het overstromingsgevaar nog vergroot. Tegen overstromingen rest slechts n mogelijkheid: ruimte bieden voor water. Het creren van gecontroleerde overstromingsgebieden en wachtbekkens op plaatsen waar de minste schade wordt berokkend, is essentieel. Prioritair investeren in deze 'ruimte voor water' is de opdracht voor de komende jaren.
Het voorontwerp van decreet Integraal Waterbeheer voorziet dat de nodige ruimte voor water planmatig wordt vastgelegd. Zo kunnen bredere oeverzones en overstromingsgebieden worden aangeduid in (deel)bekkenbeheersplannen. Bovendien is er een koppeling voorzien met de ruimtelijke ordening: de overstromingsgebieden die in de plannen worden aangeduid, moeten verankerd worden via ruimtelijke uitvoerings- plannen. Dit zal ervoor zorgen dat de waterlopen opnieuw ruimte krijgen om, als het nodig is, hun natuurlijk overstromingsgebied te benutten, waardoor woongebieden beter gevrijwaard worden.
2. Oprichting Waterschappen
Het voorontwerp van decreet Integraal Waterbeheer maakt komaf met een administratieve versnippering van het Waterbeheer. In de toekomst wordt dat waterbeheer georganiseerd per waterbekken. Vlaanderen telt elf waterbekkens die samen het hele grondgebied bestrijken. Per bekken komt er een bekkenbeheersplan. Voor het Netebekken is dat plan eind dit jaar klaar, voor het Ijzer- en het Denderbekken tegen ten laatste 2004. Voor de overige bekkens is dat eind 2006.
De Polders en Wateringen worden vervangen door Waterschappen die het ganse Vlaamse grondgebied zullen omvatten. Deze Waterschappen zullen op het terrein het waterbeheer uitvoeren in overeenstemming met het beleid dat voor het bekken is uitgestippeld. Alle Waterschappen moeten in heel Vlaanderen tegen ten laatste 2009 actief zijn. Die bekkenbesturen en waterschappen moeten ervoor zorgen dat het waterbeheer in Vlaanderen efficinter verloopt en het algemeen belang dient. Om dat te bereiken wordt de samenwerking tussen de waterbeheerders (Vlaamse overheid, provincies en gemeenten) fors aangezwengeld.
3. Watertoets
Het voorontwerp van decreet voorziet in de invoering van een watertoets: in de toekomst mag het niet meer gebeuren dat burgers dure bouwgronden kopen in overstromingsgevoelige gebieden. Bebouwingen en verkavelingen zullen getoetst worden aan het overstromingsgevaar. De watertoets moet ervoor zorgen dat niet langer woningen of bedrijfsgebouwen kunnen worden opgetrokken in overstromingsgevoelige gebieden. Zo wordt de burger pro-actief beschermd tegen mogelijke waterellende.
4. Recht op onteigening
Burgers krijgen met dit voorontwerp van decreet het recht om onteigend te worden. Burgers die in een oeverzone of een overstromingsgebied regelmatig slachtoffer worden van wateroverlast kunnen aan de overheid vragen om onteigend te worden. De Vlaamse overheid legt zich in deze een aankoopplicht op.
5. Anders omgaan met water
Het voorontwerp van decreet bepaalt de doelstellingen die de verschillende waterbeheerders moeten nastreven. Vooreerst is er de bescherming van de kwaliteit van het oppervlaktewater, het grondwater en alle natuurelementen in en om het water. Het voorkomen van verontreiniging is hierbij essentieel. Ook het duurzaam omgaan met de watervoorraden, door een spaarzaam watergebruik, staat op het programma. De wijze waarop we met water omgaan, wordt totaal anders: de problemen van wateroverlast moeten aan de bron worden opgevangen, namelijk daar waar de regen valt. Groendaken, regenwaterputten, infiltratievoor- zieningen, afkoppeling van verharde oppervlakken, gescheiden afvoer van regenwater en afvalwater, het opnieuw gebruiken van grachten,. allemaal maatregelen die er kunnen toe bijdragen dat het regenwater minder en trager naar de waterlopen toestroomt. Ook erosie moet systematisch aangepakt worden, omdat niet alleen de kostbare, vruchtbare bodem wegspoelt, maar ook de waterlopen sneller dichtslibben zodat er vaker geruimd moet worden.
6. Bronnen van inspiratie
Naar aanleiding van de principile goedkeuring van het voorontwerp van decreet Integraal Waterbeheer heeft het Vlaams Integraal Wateroverleg (VIWC), op vraag van Vlaams minister Vera Dua, de brochure "Ruimte voor water, Bronnen van Inspiratie" gepubliceerd. Deze publicatie toont 15 projecten van degelijk waterbeheer in Vlaanderen. Projecten waarbij getracht wordt het behoud en herstel van het watersysteem te verzoenen met het gebruik ervan door de mens, rekening houdend met de behoeften van de komende generaties. De in de brochure beschreven projecten tonen meteen dat de Vlaamse overheid niet heeft gewacht op het voorontwerp van decreet om het concept "integraal waterbeheer" reeds toe te passen in haar beleid. Tijdens de overstromingen van begin dit jaar bleek dat, daar waar de filosofie van het nieuwe voorontwerp van decreet reeds in de praktijk wordt toegepast, de overstromingen succesvoller kunnen worden aangepakt.
Het voorontwerp van decreet wordt nog voor advies voorgelegd aan de Raad van State.
persinfo: Ann Bats, woordvoerster van minister Dua
tel. 02 553 27 81
e-mail: persdienst.dua@vlaanderen.be