Voorjaarsfestivals en -evenementen tekenen drastische daling afval op dankzij het gebruik van herbruikbare bekers

Op festivals deze zomer mogen enkel nog dranken geserveerd worden in herbruikbaar materiaal, met uitzondering van petflesjes en blikjes. Uit een monitoring van de OVAM blijkt dat evenementen hierdoor minder afval produceren, een vlottere opkuis hebben en de terreinen netter blijven. Ook tijdens de evenementen dit voorjaar was de daling van afval positief. Op het Sfinks Mundial festival, werd het afval zelfs beperkt tot 112 gram per persoon. Uit eerder studiewerk blijkt bovendien dat de milieu-impact van herbruikbare bekers kleiner is dan bij wegwerpbekers van zodra een beker 10 keer wordt gebruikt. Voor organisatoren stijgt het aanbod snel, wat het voor hen ook steeds makkelijker maakt om mee te gaan in hergebruik.

Met Graspop afgelopen weekend is de festivalzomer nu écht op gang getrapt. Op de festivals, net als op andere evenementen, mogen enkel nog dranken geserveerd worden in herbruikbaar materiaal, met uitzondering van petflesjes en blikjes. Uit een monitoring van de OVAM blijkt dat deze verandering loont. Evenementen produceren opmerkelijk minder afval, de opkuis verloopt vlotter en de terreinen blijven netter. Een open stadsevenement heeft daarbij tot 40% minder restafval en 60% minder afval door veegwagens. Bij gesloten festivals is een daling van het totale afval per bezoeker met 63% genoteerd, indien er bovenop de bekers ook herbruikbaar eetgerei wordt ingezet.

Geen uitzonderingen meer

De OVAM benadrukt dat er deze zomer geen uitzonderingen meer worden toegestaan op deze regelgeving. (Enkel enkele massaloop evenementen kregen dit jaar nog een uitzondering.) Ook de uitspraak van Raad van State die het Koninklijk Besluit van 9 december 2021 betreffende wegwerpproducten en de promotie van herbruikbare producten vernietigde, betekent niet dat het verbod, zoals opgenomen in het VLAREMA, niet zou gelden. Er zal deze zomer dan ook toegezien worden op de correcte uitvoering van de regels.

Tendens op voorjaarsevenementen is overduidelijk positief

Op de voorjaarsevenementen blijkt al dat de impact van herbruikbare bekers op de afvalberg positief is. De Standaard berichtte afgelopen maandag dat de herbruikbare beker op Graspop Metal Meeting “een schot in de roos” was. Bij het Sfinks Mundial festival in 2024 was er een daling van 56% afval per bezoeker ten opzichte van de editie in 2018 zonder herbruikbare bekers en eetgerei. Met 30.000 bezoekers produceerde het festival 3,35 ton afval. Dat is ongeveer goed voor 112 gram afval per persoon. Bovendien was 68% recycleerbaar. Het verliespercentage van de herbruikbare bekers en eetbakjes bedroeg respectievelijk 3,35% en 4%.

Tijdens Aalst Carnaval gold een glasverbod: alle drank moest in herbruikbare bekers geschonken worden. Daarvoor schreef de stad dit jaar een aanbesteding uit voor één leverancier van de bekers. Dit resulteerde in een daling van 22% afval per bezoeker ten opzichte van 2023. Carnaval blijkt nog veel bezoekers met ‘attributen’ aan te trekken die daardoor ook zwaarder doorwegen in de afvalcijfers.

Milieu-impact herbruikbare bekers

Een studie van de OVAM uit 2020 toont bovendien aan dat hergebruik altijd de beste optie is om de milieu-impact te beperken. Van zodra een beker 10 keer wordt gebruikt, is de milieu-impact kleiner dan bij wegwerpbekers. Uit een navraag bij de leveranciers actief op de Vlaamse markt blijkt dat die 10 cycli een ondergrens zijn. In het algemeen wordt een beker – afhankelijk van het type - tussen de 10 en honderden keer opnieuw ingezet.

De studie hield bovendien ook rekening met de uitstoot van CO2-equivalenten van productie, transport en afvalverwerking, en nam de impact van het afwassen van herbruikbare bekers mee in rekening. De impact van het wassen van de beker bleek daarbij minimaal. De voetafdruk van het wassen na 20 keer hergebruik bedraagt slechts 1,5 tot 2 g CO2 equivalenten per consumptie.

Transport draagt bij 20 consumpties slechts 2 tot 6 procent bij aan de totale milieu-impact, afhankelijk van het aantal gereden kilometers per consumptie.

Podcast Planeet Circul’air biedt organisatoren inspiratie

De OVAM publiceert vandaag ook een podcast met informatie voor en door organisatoren over het makkelijk en correct gebruiken van herbruikbaar cateringmateriaal. U kan de aflevering van Planeet Circul’air over herbruikbaar cateringmateriaal beluisteren via:

Planeet Circul'air: Aflevering 2 (seizoen 2): Herbruikbaar cateringmateriaal op festivals en evenementen: een geslaagde line-up on Apple Podcasts
Aflevering 2 (seizoen 2): Herbruikbaar cateringmateriaal op festivals en evenementen: een geslaagde line-up - Planeet Circul'air | Podcast on Spotify

Festivalkampeerder laat 1,4 - 2kg afval achter

Ook het afval op de festivalcampings is een uitdaging waar organisatoren mee te kampen krijgen. Volgens steekproeven laat de gemiddelde festivalkampeerder tussen de 1,4 en 2 kg afval achter, voornamelijk restafval en PMD. OVAM bevroeg vorige zomer 2000 festivalkampeerders om hun gedrag beter te begrijpen. De redenen voor het achterlaten van afval variëren van defect kampeermateriaal en voedseloverschotten tot te weinig vuilnisbakken in de buurt.

Van de kampeerders die aangeven geen afval te zullen achterlaten, doet 41% dit uit respect en omdat ze het normaal vinden om geen afval achter te laten, en 22% wil het materiaal hergebruiken.

Eventorganisatoren nemen diverse maatregelen om de hoeveelheid afval te beperken, zoals drinkwaterfonteinen, herbruikbaar cateringmateriaal en selectieve inzameling. De studie identificeert zes initiatieven voor festivals om de hoeveelheid afval verder te verminderen:
1. Kampeermateriaal verhuren
2. Het gebruik van ‘wegwerp’ partytenten ontmoedigen
3. Eco-campings organiseren
4. Sensibiliseren via communicatie
5. Afvalarme voeding en drank aanmoedigen
6. Sigarettenpeuken kanaliseren naar inzamelrecipiënten of bepaalde zones

Steeds meer mogelijkheden voor organisatoren

In Vlaanderen groeien de mogelijkheden voor organisatoren sterk doordat verschillende bestaande en nieuwe spelers in de markt zich focussen op het verduurzamen van evenementen.
Zo is het aanbod van herbruikbare bekers op de verhuurmarkt gestegen, met een toename van 40% in 2023 ten opzichte van 2022. Bijna alle bier- en sterke drankenmerken en sommige frisdrankenproducenten bezitten eigen bekers als onderdeel van sponsordeals. 75% van de Vlaamse gemeentes hebben bekers in eigen bezit, en 23 van de 27 afvalintercommunales bieden
verhuur aan.

Daarnaast zijn er 13 locaties met industriële afwasfaciliteiten actief in Vlaanderen. Ondanks het overschot aan capaciteit in 2023, gebruiken vele kleine en middelgrote evenementen manuele afwas, professionele afwasmachines of mobiele wasstraten.

Ook het aantal retoursystemen neemt toe, met in 2023 zicht op een tiental bedrijven die (digitale) oplossingen aanbieden. Evenementen waar een waarborg werd gevraagd, hadden een hoger retourpercentage, gemiddeld meer dan 90%. Zonder waarborg ligt dit percentage lager, tot minder dan 70%. Aanbevolen oplossingen voor een beter terugbrengpercentage zijn het instellen van een waarborg, inleverpunten op strategische plekken, duidelijke signalisatie en communicatie naar de bezoekers.

Meer info over de mogelijkheden kan u beluisteren via onze podcast Planeet Circul’air:
Planeet Circul'air: Aflevering 2 (seizoen 2): Herbruikbaar cateringmateriaal op festivals en evenementen: een geslaagde line-up on Apple Podcasts
Aflevering 2 (seizoen 2): Herbruikbaar cateringmateriaal op festivals en evenementen: een geslaagde line-up - Planeet Circul'air | Podcast on Spotify

Bron: Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij, Vlaamse overheid