09/11/2022

Voedselzekerheid: Commissie neemt maatregelen om de beschikbaarheid en betaalbaarheid van meststoffen in de EU en wereldwijd te waarborgen

Terug naar artikeloverzicht

Meststoffen spelen een belangrijke rol bij het waarborgen van de voedselzekerheid. Aardgas is een cruciale factor voor de productie en kostprijs van meststoffen. Na de Russische invasie van Oekraïne staan de mondiale voedselzekerheid en de voedselprijzen onder druk door een wereldwijde crisis op het gebied van kunstmeststoffen en energie. De Europese Commissie presenteert vandaag een mededeling over het waarborgen van de beschikbaarheid en betaalbaarheid van meststoffen. In die mededeling wordt een breed scala aan maatregelen en richtsnoeren voorgesteld om een antwoord te bieden op de uitdagingen waarmee landbouwers en bedrijven in de EU en ontwikkelingslanden momenteel worden geconfronteerd. Als vervolg op de in maart 2022 aangenomen mededeling over het waarborgen van de voedselzekerheid, de strategie “van boer tot bord” en REPowerEU, wordt nu gefocust op de noodzaak om onze voedselsystemen op middellange en lange termijn duurzamer en veerkrachtiger te maken.

Maatregelen voor het behoud van een duurzame EU-meststoffenproductie en om minder afhankelijk te worden

De mededeling schetst diverse beste praktijken en manieren om landbouwers te helpen hun meststoffengebruik te optimaliseren en hun afhankelijkheid te verminderen en tegelijkertijd de opbrengsten veilig te stellen:

Kritieke sector: In hun nationale noodplannen kunnen de lidstaten, zoals uiteengezet in mededeling van de Commissie “gas besparen voor een veilige winter”, in geval van gasrantsoenering prioriteit geven aan de continuïteit van de aardgasbevoorrading voor meststoffenproducenten.
Gerichte financiële steun: Het gewijzigde tijdelijke crisiskader voor staatssteun biedt de lidstaten de mogelijkheid specifieke steun te verlenen aan landbouwers en meststoffenproducenten. De inkomsten uit maatregelen zoals de plaffonering van de inkomsten van bepaalde elektriciteitsproducenten en de solidariteitsbijdrage kunnen, onder de bepaalde voorwaarden, ook worden aangewend voor nationale steunregelingen. Voorts zal de Commissie in overleg met de lidstaten nagaan of de landbouwreserve ter waarde van 450 miljoen euro kan worden aangewend ten behoeve van landbouwers die onder hoge inputkosten lijden.
Verbetering van de markttransparantie: De Commissie zal in 2023 een marktobservatorium voor meststoffen lanceren om gegevens over productie, gebruik, prijzen en handel te delen.
Duurzame landbouwpraktijken en opleiding: De Commissie zal met de lidstaten samenwerken om ervoor te zorgen dat relevante maatregelen zoals plannen voor nutriëntenbeheer, verbetering van de bodemgezondheid, precisielandbouw, biologische landbouw en gebruik van peulgewassen in gewasrotatiesystemen op grote schaal door landbouwers worden toegepast. Indien nodig zal zij de lidstaten bij toekomstige herzieningen van hun strategische GLB-plannen verzoeken andere prioriteiten te leggen en meer ambitieuze interventies te bekijken.
Meer organische meststoffen: Door kunstmeststoffen zoveel mogelijk te vervangen door organische meststoffen zal de EU minder afhankelijk worden van gas en wordt ook de koolstofvoetafdruk van de sector verkleind. De verordening bemestingsproducten zorgt al voor een betere toegang op de markt voor meststoffen die zijn gemaakt op basis van van teruggewonnen afval en groene en circulaire alternatieven voor aardgas. In het kader van Horizon Europa is ook reeds 180 miljoen EUR geïnvesteerd in projecten voor de optimalisering van het nutriëntenbudget, alternatieve bemestingsproducten en op de natuur gebaseerde oplossingen voor nutriëntenbeheer. De Commissie zal in 2023 ook een actieplan voor geïntegreerd nutriëntenbeheer aannemen om een efficiënter gebruik van nutriënten te bevorderen, rekening houdend met de uitgangspositie van de lidstaten en met het actieplan nulverontreiniging.
Omslag naar groenere meststoffen: De Commissie zal de lidstaten aanmoedigen om steun te verlenen voor investeringen in hernieuwbare waterstof en biomethaan voor de productie van ammoniak.
Handelsdiversificatie: De Commissie heeft contact opgenomen met alternatieve leveranciers van meststoffen om de weggevallen leveringen uit Belarus en Rusland te compenseren. De Commissie heeft in juli 2022 ook voorgesteld de handelstarieven voor ammoniak en ureum voor de productie van stikstofmeststoffen op te schorten.

Acties om kwetsbare landen te ondersteunen en de mondiale voedselzekerheid te verbeteren

Wereldwijd en met name in kwetsbare landen ondervinden landbouwers aan den lijve de gevolgen van de krappe meststoffenmarkt. Op internationaal niveau zal de Europese Commissie zich blijven inspannen om de mondiale voedselzekerheid te verbeteren door:

verder samen te werken met de lidstaten en de Europese financiële instellingen, in het kader van een Team Europa-aanpak om bij te dragen aan de vier onderdelen van de Team Europa-respons op de wereldwijde voedselonzekerheid: solidariteit, productie, handel en multilateralisme;
samen te werken met geselecteerde partnerlanden van de EU, onder meer via de Global Fertilizers Challenge, om hun afhankelijkheid en consumptie van ingevoerde kunstmeststoffen te verminderen en in te zetten op een beter nutriëntenbeheer, efficiëntere meststoffen en alternatieve landbouwpraktijken, met bijzondere aandacht voor voorlichting en adviesdiensten voor landbouwers;
de transparantie op de wereldwijde meststoffenmarkt te verbeteren door mee te werken aan relevante internationale initiatieven op het gebied van meststoffen, met name het landbouwinformatiesysteem van de G20 (AMIS - Agricultural Market Information System);
extra steun uit te trekken om in de betalingsbalansbehoeften te voorzien, onder meer via het trustfonds voor armoedebestrijding en groei (Poverty Reduction and Growth Trust, PRGT) van het IMF, en nauwer samen te werken met internationale financiële instellingen in het kader van de Global Gateway om innovatieve en duurzame investeringen te ontwikkelen;
besprekingen op gang te brengen over meer transparantie, met inbegrip van het vermijden van uitvoerbeperkingen op de handel in meststoffen in de WTO, teneinde de verbintenissen na te komen die zijn opgenomen in de verklaring over voedselonzekerheid die tijdens de laatste ministeriële conferentie is goedgekeurd;
te blijven samenwerken met de lidstaten om ervoor te zorgen dat de wereldhandel in agrovoedingsproducten, met inbegrip van meststoffen, vlot blijft verlopen;
de verdere versterking van de humanitaire voedselhulp van de EU, die tot dusver in 2022 al meer dan 900 miljoen EUR bedraagt: een stijging met ongeveer 55 % ten opzichte van 2021 en bijna 80 % meer dan in 2020.

Naast de beschikbaarheid, betaalbaarheid en het gebruik van meststoffen blijft de EU zich inzetten om de onderliggende oorzaken van honger aan te pakken, waaronder conflicten en onveiligheid, klimaatverandering en economische schokken. Samen met haar internationale partners en de lidstaten zal de EU de versterking van de lokale productiecapaciteit en de totstandbrenging van duurzame en veerkrachtige voedselsystemen in uiterst kwetsbare omgevingen ondersteunen. Bij de bevordering van deze doelstelling zal de EU de weg vrijmaken voor innovatieve benaderingen ter ondersteuning van een geïntegreerd bodemvruchtbaarheidsbeheer, waarbij diverse locatiespecifieke bodemvruchtbaarheidsoplossingen worden toegepast die bevorderlijk zijn voor duurzame opbrengsten.

Achtergrond

De illegale invasie van Oekraïne door Rusland heeft de problemen waarmee de meststoffenmarkt na de COVID-19-pandemie reeds kampte nog erger gemaakt. Voor de productie van stikstofhoudende meststoffen is aardgas nodig. Door de piek in de gasprijs steeg de prijs van meststoffen in september 2022 met 149 % ten opzichte van 2021. Daardoor hebben landbouwers hun aankopen van meststoffen uitgesteld en teruggeschroefd. Dit kan volgend jaar tot een kleinere oogst en uiteindelijk tot hogere voedselprijzen leiden, hetgeen op zijn beurt wereldwijd verwoestende gevolgen kan hebben voor de voedselzekerheid, met name in kwetsbare regio's die sterk afhankelijk zijn van de invoer van dergelijke producten en die nu reeds met een grote voedselonzekerheid kampen.

Hoge en onstabiele meststoffenprijzen vormen een uitdaging voor de landbouwers in de EU. De aankoop van meststoffen vertegenwoordigt gemiddeld ongeveer 6 % van de inputkosten, een cijfer dat oploopt tot 12 % voor landbouwers in akkerbouwgewassen. De doelstelling van de EU-strategie van boer tot bord van de EU is het nutriëntenverlies tegen 2030 met 50 % te verminderen en tegelijk de vruchtbaarheid van de bodem te behouden. Efficiëntie in de EU levert niet alleen evidente economische en milieuvoordelen op, maar zal ook de spanningen op de wereldmarkt doen afnemen.

Meer informatie

Mededeling over het waarborgen van de beschikbaarheid en betaalbaarheid van meststoffen

Vragen en antwoorden over de mededeling

Factsheet over het waarborgen van de beschikbaarheid en betaalbaarheid van meststoffen

De meststoffenmarkt in de EU

De mondiale voedselvoorziening en voedselzekerheid waarborgen

Gerelateerde documenten: Factsheet Fertilisers