De Vlaamse Regering heeft de toetsingswaarden voor PFAS vastgelegd in een juridisch bindend, tijdelijk handelingskader voor het gebruik van PFAS-houdende bodemmaterialen en voor de invulling van het saneringscriterium. De OVAM publiceerde eerder al toetsingswaarden voor PFAS omdat normen nog niet vastgesteld konden worden omwille van de snel wijzigende wetenschappelijk inzichten. Om diezelfde redenen worden er ook nu geen 'normen' vastgelegd in het Vlarebo, maar kiest de Vlaamse Regering om de waarden vast te leggen in een besluit dat voldoende duidelijkheid en rechtszekerheid moet bieden voor beroepsgroepen zoals bodemsaneringsdeskundigen en bodembeheerorganisaties. Burgers genieten dankzij dit besluit dan weer van de garantie dat boven de toetsingswaarden uit het tijdelijk handelingskader geen vrij gebruik van uitgegraven bodemmaterialen kan plaatsvinden. Het besluit voorziet verder dat het handelingskader jaarlijks geëvalueerd en eventueel bijgestuurd wordt zolang er nog geen normen vastgelegd kunnen worden.
PFAS is een zogenaamde 'emerging contaminant'. PFAS of ‘poly- en perfluoralkylverbindingen’ zijn persistent, bio-accumulerend en mobiel. Die combinatie zorgt ervoor dat de stoffen slecht afbreken in het milieu, zich opstapelen in de mens, maar ook in de bodem en het grond- en oppervlaktewater én dat ze over grote afstanden kunnen getransporteerd worden. Daarom moet ook al bij lage dosissen de verspreiding beperkt worden.
Meer rechtszekerheid
Het wetenschappelijk onderzoek rond PFAS is in evolutie. De OVAM publiceerde al richtinggevende toetsingswaarden voor het gebruik van PFAS-houdende bodemmaterialen in kader van grondverzet en voor de beoordeling van het criterium ‘duidelijke aanwijzingen voor ernstige bodemverontreiniging’ in kader van bodemonderzoeken met vaststelling van bodemverontreiniging met PFAS.
Echter, blijkt in de praktijk (bedrijven, burgers,…) een roep naar meer rechtszekerheid te bestaan. Vanuit de beroepsgroepen zoals de bodemsaneringsdeskundigen en bodembeheerorganisaties worden bindende normen gevraagd. Dit is met name ook zo voor (grote) infrastructuurprojecten. Burgers hebben op hun beurt baat bij de garantie dat boven de toetsingswaarden geen vrij gebruik van uitgegraven bodemmaterialen kan plaatsvinden.
Hieraan wordt tegemoet gekomen met het besluit over het tijdelijk handelingskader. PFAS blijft omwille van de snel veranderende wetenschappelijk inzichten voorlopig wel nog een niet-genormeerde parameter. Het besluit voorziet dat deze jaarlijks geëvalueerd en herzien kan worden.
De toetsingswaarden voor vrij gebruik worden met dit besluit -dat op verschillende punten strenger is dan het Nederlandse tijdelijke handelingskader- vastgelegd op 3µg/kg droge stof (ds) voor PFOS, 2µg/kg ds voor PFOA en 8µg/kg ds voor som van alle PFAS verbindingen.
Het is belangrijk om er rekening mee te houden dat het handelingskader van toepassing is op alle werven die in uitvoering gaan. Het kan dus aangewezen zijn om initiatiefnemers grondverzet nu al te adviseren om hun technische verslagen te laten updaten.
Het Besluit van de Vlaamse Regering ‘Tijdelijk Handelingskader PFAS’ is definitief goedgekeurd op 7 juli 2023 en zal in het Belgisch Staatsblad worden bekendgemaakt.
Bron: OVAM