En tot twee dagen op voorhand waarschuwen dat er overstromingsgevaar dreigt. Dat is het belangrijkste doel van het "Operationeel Bekken Model-Demer", een technologisch hoogstandje waardoor de Vlaamse overheid voortaan overstromingen van de Demer kan voorspellen. De overheid weet zo ruim op voorhand welke wijken, straten en huizen met wateroverlast zullen te kampen krijgen. Hierdoor kunnen de hulpdiensten alle mogelijke preventieve acties ondernemen.
Het systeem is nu, na een proefperiode, volledig operationeel voor het bekken van de Demer. In 2004 volgen het bekken van de Dijle en de Dender, nadien alle andere bekkens.
Meer ruimte voor water
De overstromingen van 1998 en eind vorig jaar maakten ons nog maar eens duidelijk welke gevolgen waterellende met zich mee brengt. Het toont ons ook aan dat de natuur sterker zal blijven dan de mens en erg onvoorspelbaar is. Nu eens overstroomt dit gebied, dan weer een ander. Die onzekerheid maakt mensen onrustig. Zij die een overstroming van hun huis hebben meegemaakt, leven met het schrikbeeld dat het bij de volgende plensbui opnieuw zover is.
Waterbeheerders werken al jaren lang aan die problemen. Vroeger was het motto: zo vlug mogelijk water afvoeren. Niet de ideale oplossing, want zo verschuiven de problemen naar lager gelegen gebieden.
Vandaag is het motto: ruimte geven aan water, water bufferen, ter plaatse vasthouden en bergen waar het voorlopig nog kan. Maar zelfs als er zoveel mogelijk ruimte voor water gecreerd wordt, moeten we alert blijven en voorbereid zijn op uitzonderlijke omstandigheden. Precies die 'onvoorspelbaarheid van de natuur' kunnen we door dit nieuwe computersysteem op voorhand te weten komen.
Pro-actief waterbeheer mogelijk maken
Tot op heden is het vaak de burger die wakker wordt met de voeten in het water en zelf de hulpdiensten verwittigt. Die rollen worden nu omgekeerd.
Een pro-actief waterbeheer houdt in dat het de waterbeheerder - in casus de Vlaamse overheid - zelf is die, vooraleer de problemen zich manifesteren, de hulpdiensten informeert over de actuele en voorspelde toestand. Ook de individuele burger zal zo vlug mogelijk en in klare taal informatie krijgen over een potentieel overstromingsgevaar.
Hoe werkt het Operationeel Bekken Model-Demer?
Het OBM-Demer functioneert 24 u op 24 u en 7 dagen op 7 volautomatisch. Afhankelijk van de stand waarin het OBM zich bevindt, voert het systematische controles uit van 19 pluviografen (neerslagmeting tot 0.1 mm nauwkeurig), 8 meteostations (temperatuur en windmetingen) en 25 limnigrafen (waterstandsmeting tot 1 cm nauwkeurig). De eerste meting gebeurt tussen 6u en 6u15. Daarnaast leest het systeem elk kwartier 21 klepstands- en 25 waterstandsmetingen rond de wachtbekkens van Schulensmeer en Webbekomsbroek.
Om 7u en 19u ontvangt het OBM-Demer te Schulen, Hasselt en Brussel de KMI-neerslagvoorspelling voor de komende 36 uur, 48 uur en 10 dagen. Vanaf 1 april 2003 wordt eveneens vanuit het KMI elk kwartier het laatste Europese neerslagbeeld doorgestuurd.
Alle meetgegevens worden door het systeem gebruikt bij de volgende analyses, berekeningen en voorspellingen:
- berekening van de gebiedsneerslag voor het Demerbekken
- voorspelling van eventueel smelten van sneeuw
- voorspelling van de afstroomdebieten per kwartier voor 79 deelstroomgebieden in het Demerbekken
- voorspelling van de waterstanden in 3329 locaties op de Demer en zijn zijlopen tussen Kermt en Werchter, zijnde 144 kilometer waterloop
- voorspelling van de overstroomde gebieden in de Demervallei.
Het systeem laat bovendien toe om een aantal noodscenario's in real time te evalueren. Voorbeelden hiervan zijn: dijkdoorbraken, defecten aan stuwen en pompen, verstoppingen van bruggen en kokers.
Van alle voorspellingen en waarschuwingen worden op maat gesneden rapporten gemaakt voor de hulpdiensten, lokale besturen, de pers en andere betrokkenen. Op deze overstromingskaarten zijn wijken, straten en huizen zichtbaar die binnen de komende 6-48 uur gevaar lopen.
Het OBM-Demer is opgesteld in de dispatchingcentrale van het Demerbekken te Schulen. Deze centrale locatie in het Demerbekken zorgt ervoor dat de afstand tot het terrein voor de OBM-operatoren en de afstand tot het OBM-Demer voor de betrokken hulpdiensten klein is.
Het Demer-model is zodanig uitgebouwd dat het heel gemakkelijk kan overgezet worden naar de andere 10 hydrografische bekkens in Vlaanderen.
De totale kostprijs voor opbouw van het meetnet, off-line modellen en het OBM voor het Demerbekken bedraagt: 6.5 miljoen ?.
Het Operationeel Bekken Model Demer werd opgemaakt in opdracht van AMINAL, afdeling Water. De uitvoering gebeurde door:
- international Marine and Dredging Consultants
- Soresma nv
- Wallingford Software
- Hydro Ecolo Meteo Management Information Systems
info : Ann Bats, woordvoerder van minister Dua
tel. : (02) 553 27 81
e-mail : persdienst.dua@vlaanderen.be