Verhoging Scheldedijken en ruimte voor de rivier als antwoord op zeespiegelrijzing
Door de opwarming van ons klimaat zal de zeespiegel de komende decennia stijgen, waardoor het risico op overstromingen sterk zal toenemen. Een combinatie van dijkverhoging en overstromingsgebieden langs de Zeeschelde en haar bijrivieren is de meest kostenefficinte investering om Vlaanderen te beschermen tegen deze overstromingsrisico's. Een stormvloedkering is veel duurder en levert in verhouding weinig extra veiligheidsbaten. Dit is de conclusie van een kosten-batenstudie door Vito in samenwerking met een consortium van studiebureau's in opdracht van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. De optimale locaties voor dijkverhoging en overstromingsgebieden worden in de volgende stap van het onderzoek bepaald.
Dit concluderen de Vlaamse instelling voor technologisch onderzoek (Vito) en de studiebureau's Resource Analysis en IMDC naar aanleiding van de vandaag verschenen studie 'Maatschappelijke kosten-batenanalyse voor de actualisatie van het Sigmaplan, Conclusies op hoofdlijnen'. Dit onderzoek loopt in opdracht van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, AWZ- afdeling Zeeschelde. Hiertoe werd een keten van modellen ontwikkeld en werd kennis en kunde van ingenieurs, hydrologen, ecologen en economen in een consistent kader samengebracht. Vlaanderen loopt hiermee in Europa mee vooraan bij de wetenschappelijke onderbouwing van het veiligheidsbeleid tegen overstromen.
In de eerste fase van de studie werden kosten en baten van vier soorten van projecten bestudeerd en onderling vergeleken. Hierbij scoren dijkverhoging en ruimte voor de rivier beter dan een stormvloedkering. Deze eerste conclusies op hoofdlijnen zijn naast andere overwegingen, zoals deze uit de MER, meegenomen bij het uitwerken van het luik veiligheid voor de opstelling van de lange termijn visie (LTV) voor het Schelde-estuarium.
Risico's op schade door overstromen zullen stijgen
Door de zeespiegelstijging neemt de kans op overstromingen bij stormtij in het Zeescheldebekken toe. Meer kans op stormtijen betekent meer kans op schade of hogere risico's. Het jaarlijkse risico zal naar verwachting vertienvoudigen tussen 2010 en 2100, zelfs na de afwerking van de geplande dijkverhogingen en de aanleg van het overstromingsgebied Kruibeke-Bazel-Rupelmonde. Om zich tegen deze risico's te beschermen kan Vlaanderen verschillende soorten maatregelen nemen. Een maatschappelijke kosten-batenanalyse geeft hierbij aan welke maatregelen hiervoor het meest kostenefficint zijn.
Dijkverhoging en ruimte voor de rivier zijn kosteneffinter dan een stormvloedkering
Een stormvloedkering nabij Antwerpen biedt weliswaar de hoogste bescherming tegen stormtijen, maar zij is met een investering van 500 tot 600 miljoen euro naar verhouding duurder dan ruimte voor de rivier of dijkverhoging. De extra bescherming tegen de zwaarste stormen weegt niet op tegen deze meerkost. Bovendien is het niet altijd gegarandeerd dat een stormvloedkering bij Antwerpen zijn hoge investering kan terugverdienen. Als bijvoorbeeld de zeespiegel minder sterk zou stijgen, dan is het niet langer gegarandeerd dat een stormvloedkering zichzelf kan terugverdienen.
Een beleid met dijkverhoging of ruimte voor de rivier kan met de helft minder kosten Vlaanderen bijna even goed beschermen tegen de voornaamste risico's. Dit komt omdat de zwaarste stormen, waartegen een stormvloedkering een betere bescherming bieden, relatief weinig bijdragen tot het totale risico tegen overstromen. Zo doet de stormvloedkering maar 6 % beter dan een mogelijke combinatie van dijkverhogingen, terwijl zij wel 50 % meer kost. Ook als de zeespiegel minder snel zou stijgen blijft de investering in dijken en overstromingsgebieden zichzelf terugbetalen.
Het duurste alternatief is de Overschelde, een gecontroleerde verbinding tussen de Wester- en de Oosterschelde. Ze kost minstens drie keer zoveel als de stormvloedkering. Ze genereert veiligheidsbaten in zowel Nederland als in Vlaanderen, maar deze volstaan niet om die hoge kosten terug te verdienen.
Optimale combinatie dijkverhoging en ruimte voor de rivier wordt verder uitgewerkt.
De optimale oplossing bestaat uit een gerichte en selectieve combinatie van dijkverhoging met overstromingsgebieden. De optimale locaties voor dijkverhoging en overstromingsgebieden zijn nu voorwerp van verder, lopend onderzoek. Ze moeten worden gevonden via een stapsgewijze optimalisatieprocedure waarbij op systematische wijze de vele mogelijke varianten worden vergeleken. Hierbij wordt ook geval per geval bekeken wat de kosten en baten zijn van een overstromingsgebied met behoud van het huidig landgebruik versus inrichting als natuurgebied waarbij de keuze bestaat tussen gecontroleerd gereduceerd getij of wetland.
Meer info over gebruik van de studieresultaten
De volledige studie, inclusief vervolgstudie, kadert in de voorbereiding van de actualisatie van het Sigmaplan . (zie www.sigmaplan.be )
Informatie over de Ontwikkelingschets 2010 Schelde-estuarium is te vinden op de website van ProSes (www.ProSes.be; www.ProSes.nl )
Bestellen, downloaden
Maatschappelijke kosten-batenanalyse voor de actualisatie van het Sigmaplan, Conclusies op hoofdlijnen, Tussentijds rapport in opdracht van Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, LIN AWZ, Afdeling Zeeschelde, door Vito i.s.m. Tijdelijke Vereniging RA-IMDC, Vito, September 2004
De studie is gratis down te loaden van de website van het sigmaplan (www.sigmaplan.be )
Meer info bij Vito
Leo De Nocker, tel: + 32 14 33 58 86; leo.denocker@vito.be