Staatssteun: Commissie opent diepgaand onderzoek naar Belgisch capaciteitsmechanisme

De Europese Commissie heeft een diepgaand onderzoek geopend om na te gaan of een Belgisch capaciteitsmechanisme dat de zekerheid van de elektriciteitsvoorziening moet waarborgen, in overeenstemming is met de staatssteunregels van de EU.

Uitvoerend vicevoorzitter Margrethe Vestager, belast met het mededingingsbeleid:

Capaciteitsmechanismen hebben als belangrijk doel de zekerheid van de elektriciteitsvoorziening te waarborgen. Slecht ontworpen mechanismen kunnen echter leiden tot hogere elektriciteitsprijzen voor de consument  en kunnen bepaalde energieleveranciers onrechtmatige voordelen verschaffen of een belemmering vormen voor elektriciteitsstromen over de EU-grenzen heen. Wij gaan nu verder onderzoeken of het door België geplande nationale capaciteitsmechanisme in overeenstemming is met de staatssteunregels van de EU,om te garanderen dat het kosteneffectief is en dat het niet tot buitensporige concurrentieverstoringen leidt.

België heeft de Commissie in kennis gesteld van zijn plannen voor een nationaal marktbreed capaciteitsmechanisme om energiecapaciteitsaanbieders (zowel aan de kant van de producenten als van de vraagresponsoperatoren) aan te moedigen hun capaciteit beschikbaar te stellen voor de transmissiesysteembeheerder (TSB). Het capaciteitsmechanisme zou in de plaats komen van de Belgische strategische reserve die de Commissie in 2018 op grond van de staatssteunregels van de EU had goedgekeurd.

In het kader van het capaciteitsmechanisme zouden de begunstigden worden geselecteerd via een concurrerende procedure en worden vergoed voor hun beschikbaarheid. De steun zou de vorm aannemen van een capaciteitsbetaling tijdens de looptijd van het capaciteitscontract (die tussen 1 en 15 jaar zou liggen). In ruil daarvoor zouden succesvolle bieders in tijden van systeemstress capaciteit beschikbaar stellen voor de TSB. 

Met het capaciteitsmechanisme wil België de zekerheid van de elektriciteitsvoorziening waarborgen, met name met het oog op de geleidelijke kernuitstap tegen 2025. Concreet heeft de regeling tot doel te waarborgen dat er voldoende capaciteit is voor de productie van elektriciteit en dat die productie voldoet aan de vraag (de zogenoemde “toereikendheid van hulpbronnen”).

In dit stadium betwijfelt de Commissie of het door België aangemelde capaciteitsmechanisme in overeenstemming is met de EU-staatssteunregels, meer bepaald met de richtsnoeren staatssteun ten behoeve van milieubescherming en energie. Met name:

• Volgens het voorlopige standpunt van de Commissie heeft België tot dusver mogelijke toekomstige problemen in verband met de toereikendheid van hulpbronnen op de Belgische elektriciteitsmarkt niet voldoende aangetoond, noch naar behoren becijferd. Dit is cruciaal om vast te stellen of er daadwerkelijk behoefte is aan overheidssteun en of de voorgenomen steun zou worden beperkt tot wat nodig is. In dit verband vreest de Commissie dat de steun in het kader van het capaciteitsmechanisme verder kan gaan dan nodig is om het toereikendheidsprobleem aan te pakken, waardoor mogelijk te veel capaciteit wordt aangekocht.
• Voorts vreest de Commissie dat de maatregel bepaalde technologieën (zoals hernieuwbare capaciteit) kan discrimineren of de deelname van grensoverschrijdende capaciteit op oneerlijke wijze kan beperken.
• Tot slot zal de Commissie nagaan of de zogenoemde “congestie-inkomsten” die de TSB zou ontvangen uit de toewijzing van grensoverschrijdende tickets (d.w.z. toegangsrechten voor buitenlandse capaciteitsaanbieders om deel te nemen aan het capaciteitsmechanisme), zo zouden worden toegewezen dat verdere interconnectie tussen België en zijn buurlanden naar behoren wordt gestimuleerd en niet leidt tot ongewenste negatieve effecten op mededinging en handelsverkeer.

De Commissie zal nu verder onderzoeken of haar initiële bezwaren worden bevestigd. Het diepgaande onderzoek geeft België en andere belanghebbenden de mogelijkheid hun opmerkingen te maken. Dit zegt evenwel niets over de uitkomst van het onderzoek.

Achtergrond

Het sectoronderzoek van de Commissie van 2016 naar capaciteitsmechanismen vormt de basis voor een nauwe samenwerking tussen de Commissie en de lidstaten van de EU om te garanderen dat de capaciteitsmechanismen goed ontworpen en doelmatig zijn.

In het verslag over het sectoronderzoek wordt bevestigd dat capaciteitsmechanismen nodig kunnen zijn wanneer markt- en reguleringsfalen de noodzakelijke prijssignalen beletten passende niveaus van leveringszekerheid te handhaven. In het verslag wordt evenwel duidelijk gesteld dat de staatssteunregels van de EU belangrijk zijn om ervoor te zorgen dat capaciteitsmechanismen geen verkapte subsidies zijn voor een specifieke technologie, of te duur uitvallen voor de elektriciteitsconsument.

Sinds de publicatie van het sectoronderzoek heeft de Commissie meerdere capaciteitsmechanismen goedgekeurd, waaronder de Belgische strategische reserve in 2018. Alle besluiten zijn te vinden op de speciale webpagina van de Commissie.

De niet-vertrouwelijke versie van dit besluit komt, zodra eventuele vertrouwelijkheidskwesties zijn opgelost, onder zaaknummer SA.54915 beschikbaar in het staatssteunregister op de website van DG Concurrentie van de Commissie. Een overzicht van de recentste staatssteunbesluiten die op internet en in het Publicatieblad zijn gepubliceerd, is te vinden in de elektronische nieuwsbrief State Aid Weekly e-News.

Bron: © Europese Unie, 1995-2020