Rapport “Onderzoek naar aanwezigheid van PFAS in grondwater, bodem en waterbodem ter hoogte van risicoactiviteiten in Vlaanderen” op de OVAM-website

PFAS (Per Fluor Alkylated Substances) of PFC (Per Fluor Chemicals) zijn chemisch zeer inert, bestand tegen hoge temperaturen, oppervlaktespanning verlagend en water-, vet- en vuilafstotend. Door hun eigenschappen vinden deze stoffen hun toepassingsgebied onder meer:

- bij oppervlaktebehandelingen van tapijten, textiel, leer, papier en karton;
- als surfactant in blusschuimen, in de mijnbouw en de olie-industrie;
- als nevelonderdrukker bij het verchromen.

Dezelfde eigenschappen die van deze stoffen een industrieel succes maken, zorgen er evenwel voor dat ze in het milieu persistent, bio-accumulatief en in sommige gevallen toxisch zijn. Over PFOS (Perfluoroctaansulfonzuur) en PFOA (Perfluoroctaanzuur) is – als de meest bekende parameters en in tegenstelling tot de andere PFAS- de grootste hoeveelheid informatie, bv. over toxiciteit, beschikbaar.

De OVAM voerde een verkennende studie uit waarbij de mogelijke bronnen van deze verontreinigingsparameters geïnventariseerd werden. Op een aantal geselecteerde terreinen met mogelijke hotspots werden vervolgens metingen in bodem, grondwater en waar mogelijk ook waterbodem, uitgevoerd.

Op basis van deze beperkte set aan metingen blijkt dat in een groot deel van de bodem- en grondwatermonsters verhoogde concentraties aan PFAS (overschrijding van de rapportagegrens met een bepaalde factor) worden vastgesteld. De hoogste concentraties worden aangetroffen ter hoogte van brandweer-oefenterreinen.

Wat zijn de volgende stappen waaraan OVAM werkt?

Op een aantal sites met verhoogde PFAS-gehaltes brengen we de omvang van de verontreiniging verder in kaart en verzamelen we bijkomende data.

We volgen de internationale evolutie in wetenschappelijke kennis en data op. Het opstellen van een normenkader voor bepaalde stoffen wordt opgestart.

Voor bepaalde risico-activiteiten, bv. brandweer-oefenterreinen en grondverzet, werken we, in samenspraak met de actoren, specifieke en preventieve richtlijnen uit.

Via (internationale) samenwerking verzamelen we verder de ontbrekende kennis en data die nodig zijn om tot een goede aanpak van de PFAS te komen. Op basis hiervan zetten we in op een beleid om de impact van PFAS op grond, grondwater en waterbodem in kaart te brengen en aan te pakken.

We houden u als deskundige op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen.

Wat betekent dit voor u als deskundige?

In de verkennende studie vindt u een lijst met potentiële risico-activiteiten die aanleiding kunnen geven tot een verhoogde concentratie aan PFAS in grond, grondwater en waterbodem.

De OVAM adviseert bij het uitvoeren van een bodemonderzoek of grondverzet ter hoogte van één van deze risico-locaties:

• om een staalname en analyse op PFAS uit te voeren op het relevante compartiment, namelijk grond, grondwater of waterbodem;
• om bij het uitvoeren van het veld- en analysewerk de zeer specifieke voorschriften voor deze stoffen nauwkeurig op te volgen, dit om kruiscontaminatie te vermijden. Deze vindt u terug in de studie;
• om voor de toetsing van de analyseresultaten de geldende richtlijnen voor het opstellen van toetsingswaarden voor niet-genormeerde parameters op te volgen. Als de afleiding van een eigen toetsingswaarde relevant is, verwijzen wij naar het document “Basisinformatie voor risico-evaluatie”.

Voor de PFAS-parameters (met o.a. de stoffen PFOS en PFOA) is er een CMA-methode voor grond en waterbodem die verplicht gebruikt moet worden (Vlarel artikel 45). Voor grondwater moet het Compendium voor analyse van water (WAC) gevolgd worden.

Er wordt bij voorkeur gewerkt met een labo dat over de nodige erkenningen en expertise voor de standaard Vlarebo parameters beschikt.

Meer informatie

Raadpleeg Verkennende studie OVAM

In Nederland is in mei 2018 een “Handelingskader PFAS” voorgesteld, beschikbaar op www.expertisecentrumpfas.nl/. Dit kader beschrijft hoe op een praktische wijze omgegaan kan worden met PFAS in grond en grondwater.

Bron: De Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij, Vlaamse Overheid