In het Vlaamse regeerakkoord 2004-2009 staat te lezen dat de Vlaamse Regering werk wil maken van een optimalisatie van de instrumenten voor de open ruimte. De MiNa-Raad stapte reeds eerder mee in dit voornemen en brengt nu een studie en enkele aanbevelingen uit over deze materie. De Raad onderzocht 57 financile instrumenten voor natuur in de brede zin van het woord. Daarbij legde de Raad de klemtoon op de doelstellingen, de betrokken doelgroepen, de geldstromen en de wijze waarop de overheid aandacht heeft voor de elementen die inspelen op de effectiviteit van de instrumenten.
Het beleid voor natuur, bos en landschap zit verspreid over verschillende beleidsvelden met elk hun eigen juridische onderbouwing. Voor het realiseren van haar beleidsdoelstellingen heeft de Vlaamse overheid een ruime waaier aan financile instrumenten uitgewerkt, gericht op een verscheidenheid aan doelgroepen. Het valt op dat de klemtoon daarbij meestal ligt op subsidies die bovendien sterk juridisch verankerd zitten.
Strategische en operationele doelstellingen
De Raad benadrukt in zijn advies dat er nog veel ruimte is voor het realiseren van meer samenhang tussen de strategische doelstellingen. Concreet slaat dit dan zowel op het wegwerken van tegenstellingen tussen de verschillende doelstellingen, als op het creren van win-win situaties. De Raad vraagt ook om een duidelijk overzicht, concrete invulling en afstemming van de operationele doelstellingen, wat de effectiviteit van het beleid ten goede komt.
De financile instrumenten voor natuur zijn onvoldoende gekoppeld aan concrete en meetbare doelstellingen. Het gaat vaak om compensatiemaatregelen gericht op vage strategische doelstellingen. Bovendien streven ze dikwijls verschillende (uiteenlopende) doelstellingen na.
Doelgroepen
De Vlaamse overheid treedt zelf op als actor, maar betrekt ook een zeer diverse groep van individuele grondgebruikers of -eigenaars bij het beleid, zoals boeren en private boseigenaars. Slechts heel uitzonderlijk gaat hierbij aandacht naar de samenwerking tussen de verschillende beheerders. De samenwerkingsverbanden tussen bosbeheerders onderling via bosgroepen vormen daarbij een uitzondering. De MiNa-Raad vraagt of de Vlaamse overheid meer aandacht wil besteden aan het oprichten van samenwerkingsverbanden tussen particuliere grondeigenaars. Naast de oproep tot samenwerking binnen een bepaalde sector (bv. landbouw), pleit de Raad ook om de samenwerking tussen actoren uit verschillende sectoren te versterken. De diverse actoren op het terrein staan nu reeds in voor een multifunctioneel beheer en zijn niet louter terug te brengen tot de klassieke sectorale opsplitsing (bos, natuur, landschap en landbouw).
Ruimtelijke toepassingsgebied
Het ruimtelijke toepassingsgebied van de financile instrumenten voor natuur is heel verschillend en vaak onvoldoende afgebakend. De Raad vraagt meer aandacht voor gebiedsgerichte differentiring. De huidige en toekomstige bestemming van gebieden zijn hierbij doorslaggevend. Bovendien is de Raad voorstander om de sturing van de financile instrumenten veel meer te laten gebeuren op basis van een visie voor het gebied. In een latere fase kan de financiering dan gekoppeld worden aan een
uitvoeringsgericht plan, zodat de doelstellingen van het plan richtinggevend worden voor de inzet van overheidsmiddelen.
Sturing en geldstromen
Veel financile instrumenten voor natuur, bos en landschap zijn nog maar recent operationeel, dit betekent voor de toekomst een steeds grotere vraag naar middelen voor de uitvoering van het beleid. In die context pleit de MiNa-Raad opnieuw voor meer samenhang in het beleid omdat dit kosten bespaart. Bovendien benadrukt de Raad de koppeling met het Europese plattelandsbeleid. Een belangrijk deel van de financile instrumenten voor agrarische natuur en bossen kadert binnen het huidige plattelandsontwikkelingsprogramma en wordt gefinancierd met Europese middelen. Het nieuwe plan 2007-2013 dat momenteel in opmaak is, kan nieuwe kansen creren voor het betrekken van nieuwe doelgroepen en voor de verdere invulling van de bestaande instrumenten.
Studie 'Financiele instrumenten voor natuur, bos en landschap' downloaden.
U vindt deze studie ook terug via www.minaraad.be/studies.htm
Meer info: Bea Kayaerts 02/558.01.41 bea.kayaerts@minaraad.be
Bron : MiNa-Raad