Biomassa- en voedsel(rest)stromen hebben veel te bieden in de transformatie naar de circulaire economie. Vlaanderen werd recent door de OESO nog geroemd als koploper in die transitie naar de circulaire economie. Om die koploperspositie te behouden moeten we het potentieel van biomassa- en voedsel(rest)stromen nog beter benutten.
Voedselverlies en biomassa(rest)stromen ontstaan in alle fasen van de voedsel- en biomassaketen en raken aan diverse maatschappelijke domeinen. Het beheer ervan behoort tot de bevoegdheid van verschillende beleidsdomeinen en tal van sectoren en stakeholders zijn betrokken partij.
Er stellen zich nog uitdagingen bij het sluiten van de kringloop, zowel op juridisch-beleidsmatig, operationeel, economisch als milieuhygiënisch vlak, alsook op het vlak van o.m. voedselbeleid.
Daarom is er werk gemaakt van een nieuw integraal plan, in opdracht van Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir en Vlaams minister van Landbouw Hilde Crevits, dat oplossingen aanreikt en acties uitstippelt die zorgen voor een goed afgestemd beleid. Stakeholders werden via een intensief participatief betrokken betrokken bij de voorbereiding van het plan en krijgen ook een actieve rol in de uitvoering ervan.
Concrete acties in drie kringlopen volgens drie krachtlijnen
Het actieplan stelt het beleid voor de komende vijf jaar voor, voor het inperken van voedselverlies en het circulair inzetten van biomassa en biomassareststromen. Het actieplan focust op drie kringlopen:
- kringloop 1: voedselverlies en voedselreststromen van producent tot en met consument;
- kringloop 2: biomassa(rest)stromen van groen-, natuur, bos- en landschapsbeheer;
- kringloop 3: hout(rest)stromen van industrie en huishoudens.
In het afval- en materialenbeleid geldt het sluiten van de kringlopen als centraal principe. Vermijden van voedselverlies en het gebruik van grondstoffen beperken, levert een directe win-win op voor bedrijven en de consument. Biomassa- en voedsel(rest)stromen kunnen in de kringloopeconomie een belangrijke rol spelen. Ze zijn hernieuwbaar, veelzijdig inzetbaar en biologisch afbreekbaar. Binnen het materialenbeleid ligt daarom ook de nadruk op scheiding aan de bron en selectieve inzameling van bioafval bij huishoudens en bedrijven.
De drie krachtlijnen die centraal staan in dit actieplan, volgen de materialenhiërarchie en het cascadeprincipe. Zij vormen de basis van het beheer van elke kringloop.
- Krachtlijn 1: Meer preventie, minder verlies;
- Krachtlijn 2: Beter sorteren en inzamelen;
- Krachtlijn 3: Meer hoogwaardige valorisatie.
De doelstellingen van dit Actieplan voor eind 2023, 2025 en 2030 zijn gebaseerd op:
- de doelstellingen in de Kaderrichtlijn Afval
- de ambitie van de Vlaamse Regering, cfr. Regeerakkoord 2019-2024.
- de bijdrage van de circulaire bio-economie aan de doelstellingen van het Vlaams Energie- en Klimaatplan 2021-2030.
De hele keten streeft ernaar om 30 % van de voedselverliezen te voorkomen, herverwerken als voedsel of hoogwaardiger te valoriseren ten opzichte van 2015. Schenking van voedseloverschotten via de voedselbank, sociale organisaties, … blijft belangrijk, maar er komen ook preventie en valorisatie acties in de ganse voedselketen (van producent tot en met consument). Van ieder van ons worden inspanningen verwacht. De organische fractie in hetrestafval van bedrijven en huishoudens moet verminderen en er zal nog meer selectief ingezameld worden. Zo moet de selectieve inzameling van organisch afval ten laatste in 2023 veralgemeend zijn.
Reststromen uit groen-, natuur-, bos- en landschapsbeheer worden optimaal gemobiliseerd en hoogwaardig gevaloriseerd. Concrete acties mikken onder meer op meer lokaal materiaalgebruik van lokaal geoogst hout, en gebruik van reststromen van natuurbeheer in bijvoorbeeld potgrondproductie en boerderijcompostering.
Hout(rest)stromen van industrie en huishoudens krijgen bij voorrang een hoogwaardige toepassing. Energetische valorisatie van niet recycleerbare houtreststromen vormt het sluitstuk voor het duurzaam beheer. Daarnaast komen er stimulerende maatregelen rond ecodesign, herstel en innovatieve toepassingen voor afgedankt hout.
Meer concrete acties van het actieplan vind je in bijlage.
Verder bouwen op eerdere realisaties en geleerde lessen
Het actieplan bouwt verder op de realisaties en openstaande uitdagingen van de Ketenroadmap Voedselverlies 2015-2020 en het Actieplan Duurzaam beheer van biomassa(rest)stromen 2015-2020.
Een oplijsting van concrete voorbeeldacties per sector alsook de eindrapportage en eindevaluatie van de ketenroadmap voedselverlies vindt u terug op www.voedselverlies.be. De aanbevelingen van de recent gepubliceerde audit voedselverlies van het Rekenhof werden meegenomen in de opmaak van het nieuwe actieplan.
Meer info:
Bron: Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij, Vlaamse Overheid
zie eerder: Nieuw ontwerp actieplan Voedselverlies en biomassa(rest)stromen