Hoe landinrichting de dorpjes van de Maasvallei beter beschermt tegen klimaatverandering.
Om het snoer van Maasdorpen en de biodiversiteit in de Maasvallei verder te versterken en een klimaatbestendige landbouw meer kansen te geven, heeft de Vlaamse Regering een extra landinrichtingsproject goedgekeurd. Zo kan de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) opnieuw aan de slag met een coalitie van overheden en organisaties om de lopende landinrichting verder te zetten en uit te breiden naar de volledige Maasvallei.
Langs de oevers van de Maas
Het RivierPark Maasvallei is een gebied dat gevormd is door de Maas, waar mens en rivier samenleven en het landschap vormgaven en -geven. Bewoners en bezoekers vinden er rust, met de rivier als centrale en duurzame levensader. Het streven naar landschapskwaliteit, erfgoedbehoud en samenhang resulteert in een aantrekkelijke omgeving om te wonen, werken en ontspannen, met de Maas als cruciale klimaatbuffer.
Het landinrichtingsproject Maasvallei situeert zich langsheen de Maas in de gemeenten Kinrooi, Dilsen-Stokkem, Maasmechelen en Lanaken en de stad Maaseik. De rivier markeert er de grens tussen België en Nederland.
In oktober 2023 erkende de Vlaamse regering het RivierPark Maasvallei als een officieel landschapspark, benadrukkend dat het niet alleen waardevol is voor Limburg, maar voor heel Vlaanderen en daarbuiten. Landinrichting is daarbij een belangrijke hefboom om bij te dragen aan de Vlaamse doelstellingen in dit park.
De toekomst voor de Maasdorpen
Op 8 maart 2024 keurde de Vlaamse regering het ‘Landinrichtingsproject Maasvallei Fase 2’ goed en maakt zo de komende tien jaar extra middelen vrij om de Maasvallei verder te ontwikkelen via het instrument landinrichting.
“Voortdurende samenwerking in de Maasvallei en de investeringen in omgevingskwaliteit, ontharding en vergroening zijn gericht op het creëren van een klimaatbestendig landschap. Kessenich, Leut, Meeswijk en Vucht konden daar al vruchten van plukken, maar we kunnen nu ook verder. De komende jaren blijven we het landschap en de Maas inzetten als buffer voor het veranderend klimaat. Denk maar aan de veiligheid voor de bewoners bij hoog water. Tegelijk geeft Vlaanderen ook de opdracht om het cultuurhistorisch landschap te beschermen, met een ‘snoer van herkenbare Maasdorpen’ als streefdoel voor zowel bewoners als bezoekers", zegt Paul De Vis, projectmanager VLM voor de Maasvallei.
Doelstellingen voor de Maasvallei in de tweede fase
Na eerdere ingrepen in Vucht, Meeswijk, Leut en Kessenich lopen uit het lopende landinrichtingsplan lopen verder, maar er komen bijkomende initiatieven om Maasdorpen Kessenich, Aldeneik, Stokkem, Leut en Oud-Rekem verder te versterken, waardoor de attractiviteit van de streek toeneemt. We richten kwalitatief in, zodat er een grotere belevingswaarde is voor de bezoeker. Dorpskernen worden voor bewoners levende plaatsen, waar ontmoeting vanzelfsprekend wordt. Waar nodig verbeteren we fiets – en wandelroutes.
De open ruimte krijgt een grotere landschappelijke waarde door ontharding en de aanleg en het behoud van kleine landschapselementen. Denk daarbij aan hagen, bermen, bomen of waardevolle graslanden. We passen ons hiermee aan aan een veranderend klimaat. De Bosbeek, Zanderbeek, Vrietselbeek en de Ziepbeek krijgen meer ruimte en een groene buffer zodat de waterkwaliteit verbetert en de valleien ook kunnen fungeren als ecologische verbindingen. Samen met de partners realiseren we een robuuste open ruimte verbinding tussen de Maasvallei en de Hoge Kempen. Daarvoor zoeken we samenwerking met en tussen landbouwers. Producten en landbouwpraktijken stemmen we af op het waardevolle landschap.
Het landinrichtingsproject neemt ook de winterbedding van de Maas in het vizier. We realiseren verbindingen tussen de verschillende natuurgebieden langsheen de Maas. Het winterbed groeit uit tot een dynamische natuurzone en dient zo als buffer tegen wateroverlast in de Maasdorpen.
"De uitdagingen en kansen in het landschap langs een rivier als de Maas zijn groot. Zeker in de huidige veranderende klimaatomstandigheden” aldus Vlaams minister van Omgeving.
Timing en middelen
Met de beslissing zet de Vlaamse regering ook de komende jaren verder in op win-win voor mens en natuur, met betrokkenheid van de Maasvallei-dorpelingen en stedelingen. De doelstellingen worden per toekomstig plan concreet gemaakt aan de hand van onderzoek, overleg en ontwerp.
Het landinrichtingsproject Maasvallei Fase 2 wordt nu op het terrein verder uitgewerkt en zal bestaan uit een vijftal verschillende plannen, waarvoor de Vlaamse overheid ongeveer 5 miljoen euro Vlaamse middelen vrijmaakt. De planvorming en uitvoering van het hele project loopt over een periode van minstens 10 jaar. Meer informatie is beschikbaar op de projectpagina.
Bron: Vlaamse Landmaatschappij, Vlaamse overheid