14/10/2020

Green Deal: Commissie keurt, als stap naar gifvrij milieu, nieuwe strategie voor chemische stoffen goed

Terug naar artikeloverzicht

De Europese Commissie heeft vandaag de EU-strategie voor duurzame chemische stoffen goedgekeurd. Deze strategie is de eerste stap op de weg naar het in de Europese Green Deal aangekondigde doel de vervuiling tot nul terug te dringen en tot een gifvrij milieu te komen. De strategie zal innovatie met het oog op veilige en duurzame chemische stoffen stimuleren en de bescherming van de menselijke gezondheid en het milieu tegen gevaarlijke chemische stoffen verbeteren. Dit houdt onder meer in dat het gebruik van de schadelijkste chemische stoffen in consumentenartikelen zoals speelgoed, kinderverzorgingsartikelen, cosmetica, detergenten, materialen die met levensmiddelen in contact komen en textiel, wordt verboden, tenzij is bewezen dat zij van essentieel belang zijn voor de samenleving, en dat ervoor wordt gezorgd dat alle chemische stoffen veiliger en duurzamer worden gebruikt.

De strategie voor chemische stoffen erkent ten volle de fundamentele rol die chemische stoffen spelen voor het welzijn van de mens en voor de groene en digitale transitie van de Europese economie en samenleving. Tegelijkertijd erkent zij dat de uitdagingen op het gebied van gezondheid en milieu als gevolg van de schadelijkste chemische stoffen dringend moeten worden aangepakt. In deze geest vermeldt de strategie concrete maatregelen om chemische stoffen veilig en inherent duurzaam te maken en om ervoor te zorgen dat alle voordelen van chemische stoffen kunnen worden geplukt zonder dat schade wordt toegebracht aan de planeet en de huidige en toekomstige generaties. Dit houdt onder meer in dat ervoor moet worden gezorgd dat de chemische stoffen die het schadelijkst zijn voor de menselijke gezondheid en het milieu niet worden gebruikt voor toepassingen die niet essentieel zijn voor de samenleving, met name in consumentenartikelen en voor de meest kwetsbare groepen, maar ook dat alle chemische stoffen veiliger en duurzamer worden gebruikt. Er worden verschillende innovatie- en investeringsmaatregelen gepland om de chemische industrie bij deze overgang te begeleiden. De strategie vestigt de aandacht van de lidstaten ook op de mogelijkheden die de faciliteit voor herstel en veerkracht biedt om te investeren in de groene en digitale transitie van industrietakken in de EU, waaronder de chemische sector.

Betere bescherming van gezondheid en milieu

De strategie beoogt de bescherming van de menselijke gezondheid en het milieu tegen schadelijke chemische stoffen aanzienlijk te verbeteren, en daarbij met name aandacht te schenken aan kwetsbare bevolkingsgroepen. Vlaggenschipinitiatieven daarvoor zijn met name:

de geleidelijke uitfasering in consumentenartikelen zoals speelgoed, kinderverzorgingsartikelen, cosmetica, detergenten, materialen die met levensmiddelen in contact komen en textiel, van de schadelijkste stoffen, waaronder hormoonontregelende stoffen, chemische stoffen die het immuun- en ademhalingssysteem beïnvloeden, en persistente stoffen zoals per- en polyfluoralkylverbindingen (PFAS), tenzij bewezen is dat het gebruik ervan van essentieel belang is voor de samenleving;
het zo veel mogelijk beperken en vervangen van tot bezorgdheid aanleiding gevende stoffen in alle producten. Daarbij zal prioriteit worden gegeven aan de productcategorieën die kwetsbare bevolkingsgroepen treffen of het grootste potentieel voor de circulaire economie hebben;
het aanpakken van de gecombineerde effecten van chemische stoffen (cocktaileffect) door beter rekening te houden met het risico voor de menselijke gezondheid en het milieu dat het gevolg is van de dagelijkse blootstelling aan een breed scala van chemische stoffen uit verschillende bronnen;
ervoor zorgen dat producenten en consumenten toegang hebben tot informatie over chemische samenstelling en veilig gebruik, door in het kader van het initiatief voor een duurzameproductenbeleid informatie-eisen te stellen.

Innovatie stimuleren en het concurrentievermogen van de EU bevorderen

Het veiliger en duurzamer maken van chemische stoffen is een blijvende noodzaak en biedt grote economische kansen. De strategie wil deze kansen aangrijpen en de groene transitie van de chemische sector en zijn waardeketens mogelijk maken. Nieuwe chemische stoffen en materialen moeten zo veilig en inherent duurzaam mogelijk zijn, d.w.z. van productie tot het einde van de levenscyclus. Dit zal helpen om de schadelijkste gevolgen van chemische stoffen te voorkomen en ervoor zorgen dat zij een zo gering mogelijk effect hebben op het klimaat, het gebruik van hulpbronnen, ecosystemen en de biodiversiteit. De strategie ziet de EU-industrie als een speler die op wereldschaal concurrerend is in de productie en het gebruik van veilige en duurzame chemische stoffen. De in de strategie aangekondigde maatregelen zullen de industriële innovatie ondersteunen, zodat die chemische stoffen op de EU-markt de norm en in de rest van de wereld een maatstaf worden. Dit zal vooral gebeuren door:

de ontwikkeling van criteria voor veiligheid en inherente duurzaamheid en de verstrekking van financiële steun voor de commercialisering en het gebruik van veilige en duurzame chemische stoffen;
te zorgen voor de ontwikkeling en het gebruik van veilige en inherent duurzame stoffen, materialen en producten door middel van de financierings- en investeringsinstrumenten van de EU en publiek-private partnerschappen;
een aanzienlijke intensivering van de handhaving van de EU-regels, zowel aan de grenzen als op de eengemaakte markt;
het opzetten van een Europese onderzoeks- en innovatieagenda voor chemische stoffen, om kennislacunes over de effecten van chemische stoffen op te vullen, innovatie te bevorderen en af te stappen van dierproeven;
de vereenvoudiging en consolidatie van het rechtskader van de EU, bijvoorbeeld door invoering van het “één stof, een beoordeling”-beginsel, versterking van het beginsel “geen gegevens, geen markt”, en de invoering van gerichte wijzigingen van Reach en sectorale wetgeving, om er maar enkele te noemen.

De Commissie zal ook overal ter wereld veiligheids- en duurzaamheidsnormen bevorderen, met name door het goede voorbeeld te geven en een coherente aanpak te bevorderen opdat gevaarlijke stoffen die in de EU verboden zijn, niet voor de uitvoer worden geproduceerd.

Frans Timmermans, uitvoerend vicevoorzitter voor de Europese Green Deal, zei daarover: “De strategie voor chemische stoffen is de eerste stap in de richting van Europa's doel om de verontreiniging tot nul terug te dringen. Chemische stoffen zijn een deel van ons dagelijks leven; zij stellen ons in staat innovatieve oplossingen te ontwikkelen om onze economie groener te maken. We moeten er echter voor zorgen dat chemische stoffen zodanig worden geproduceerd en gebruikt dat de gezondheid van de mens en het milieu niet worden geschaad. Het is met name belangrijk te stoppen met het gebruik van de schadelijkste chemische stoffen in consumentenartikelen, gaande van speelgoed en kinderverzorgingsartikelen tot textiel en materialen die in contact komen met levensmiddelen”.

Virginijus Sinkevičius, commissaris voor Milieu, Oceanen en Visserij, zei: “Wij hebben ons welzijn en onze hoge levensstandaard te danken aan de vele nuttige chemische stoffen die de voorbije honderd jaar zijn uitgevonden. We kunnen onze ogen echter niet sluiten voor de schade die gevaarlijke chemische stoffen toebrengen aan ons milieu en onze gezondheid. We hebben bij de regulering van chemische stoffen in de EU al een lange weg afgelegd, en met deze strategie willen we voortbouwen op onze verwezenlijkingen en verder gaan om te voorkomen dat de gevaarlijkste chemische stoffen terechtkomen in het milieu en onze lichamen en met name de kwetsbaarsten onder ons schaden.”

Commissaris voor Gezondheid en Voedselveiligheid Stella Kyriakides zei: “Onze gezondheid moet altijd op de eerste plaats komen. Dat is precies waarvoor we hebben gezorgd in het vlaggenschipinitiatief van de Commissie, de strategie voor chemische stoffen. Chemische stoffen zijn essentieel voor onze samenleving; zij moeten veilig en duurzaam geproduceerd zijn. Maar we moeten beschermd zijn tegen de schadelijke chemische stoffen die ons omringen. Deze strategie toont ons grote engagement en onze vastberadenheid om de gezondheid van de burgers overal in de EU te beschermen.”

Achtergrond

In 2018 was Europa de op een na grootste producent van chemische stoffen (goed voor 16,9 % van de verkoop). De chemische industrie is de op drie na grootste industrietak in de EU en biedt rechtstreeks werk aan ongeveer 1,2 miljoen mensen. 59 % van de geproduceerde chemische stoffen wordt rechtstreeks geleverd aan andere sectoren, waaronder gezondheidszorg, bouw, automobielindustrie, elektronica en textiel. Naar verwachting zal de wereldproductie van chemische stoffen tegen 2030 verdubbelen en ook het reeds wijdverbreide gebruik van chemische stoffen zal waarschijnlijk toenemen, ook in consumentenartikelen.

De EU beschikt over een verfijnde wetgeving inzake chemische stoffen, die de meest geavanceerde kennisbasis over chemische stoffen ter wereld heeft gecreëerd en waarbij wetenschappelijke instanties zijn opgericht om de risico's en gevaren van chemische stoffen te beoordelen. De EU is er ook in geslaagd de risico's die bepaalde gevaarlijke chemische stoffen, zoals kankerverwekkende stoffen, opleveren voor mens en milieu te verminderen.

Toch moet het EU-beleid inzake chemische stoffen verder worden aangescherpt om rekening te houden met de recentste wetenschappelijke inzichten en de zorgen van de burgers. Veel chemische stoffen kunnen schadelijk zijn voor het milieu en de menselijke gezondheid, ook voor de komende generaties. Zij kunnen ecosystemen verstoren en de veerkracht van de mens en zijn vermogen om op vaccins te reageren verzwakken. Biomonitoringonderzoek in de EU wijst op een toenemend aantal gevaarlijke chemische stoffen in menselijk bloed en lichaamsweefsel, waaronder bepaalde bestrijdingsmiddelen, biociden, farmaceutische producten, zware metalen, weekmakers en vlamvertragers. De gecombineerde prenatale blootstelling aan verschillende chemische stoffen heeft geleid tot een verminderde foetale groei en een lager geboortecijfer.

Meer informatie

Vragen en antwoorden over de strategie voor duurzame chemische stoffen

Factsheet over de strategie voor duurzame chemische stoffen