Europees innovatieproject oPEN Lab maakt Nieuw Texas in Genk tot woonwijk van de toekomst

In de woonwijk Nieuw Texas, Genk, stelt men momenteel alles in het werk om 35 woningen om te vormen tot een ‘living lab’, een levend labo voor nieuwe, energiezuinige technieken. Woonmaatschappij ‘Wonen in Limburg’ laat er in samenwerking met VITO (als partner binnen EnergyVille) en Stad Genk 27 huurwoningen renoveren en dit terwijl de bewoners in hun woning blijven wonen. Uniek aan het oPEN Lab project is dat in iedere woning andere technieken worden toegepast om zo te komen tot de meest energiezuinige, betaalbare en gebruiksvriendelijke oplossing voor alle partijen. Op deze manier ontplooit Nieuw Texas zich tot een laboratorium waarin ook industriële partners actief betrokken zijn. oPEN Lab is een gerenommeerd Europees Green Deal-project van 20 miljoen waarbinnen ook in Tartu (Estland) en Pamplona (Spanje) soortgelijke sites worden gerealiseerd.

De renovaties in Nieuw Texas kaderen in het Europees project ‘oPEN Lab’ dat op zijn beurt een onderdeel vormt van het ‘Open Thor Living Lab’, een initiatief van EnergyVille, Stad Genk en Thor NV. Door deelname aan dit project wil Wonen in Limburg samen met de betrokken partners een antwoord vinden op de klimaatdoelstellingen van 2050. De woonwijk in Waterschei wordt in de komende maanden omgebouwd tot een testsite van verschillende technieken zowel op individueel als collectief niveau. Het project rolt zich uit over heel Europa met gelijklopende projecten in Estland, Spanje en in Genk, waar de focus ligt op de renovatie van eengezinswoningen. De 27 deelnemende woningen van WiL worden door de uitgevoerde renovaties energiepositieve woningen die meer energie opwekken dan ze verbruiken.

In totaal worden er in 35 woningen (27 huurwoningen van WiL en 8 private woningen) 16 verschillende, innovatieve technieken toegepast. In iedere woning worden andere technieken en andere combinaties van deze verschillende technieken ingezet. De woningen worden een laboratorium voor nieuwe technieken waarbij er rekening wordt gehouden met verschillende factoren: energiezuinigheid, betaalbaarheid voor zowel de woonmaatschappij als de huurders en de gebruiksvriendelijkheid voor de bewoners. Ook het collectief benutten van energie wordt onderzocht. Zo worden energieoverschotten met elkaar verbonden in een zogeheten energieknooppunt en optimaal benut in de wijk. Deze aansturing neemt VITO (partner binnen EnergyVille) voor zijn rekening en zal op termijn geautomatiseerd kunnen worden. Door constante monitoring kunnen technieken ook worden aangepast doorheen de tijd indien dit nodig zou blijken om zo te komen tot de meest geschikte oplossing per woning. De technieken worden verwerkt in een energiebox die buiten de woning wordt geplaatst. Dit om enerzijds ruimte in de woning te besparen, maar ook om het onderhoud te vereenvoudigen.

Voor de onderzoeksorganisatie VITO/EnergyVille is de investering in de energietransitie van een bestaande buurt met ‘echte mensen’ een logische stap in de onderzoeksagenda voor de energietransitie in de bebouwde omgeving.

Inge Neven, CEO van VITO: ”We kunnen woningen niet langer als individuele gebouwen bekijken, en de energietransitie vergt dan ook een meer geïntegreerde en collectieve aanpak van buurten waarbij de interactie met het energiesysteem veel meer tweerichtingsverkeer zal worden. Wonen in Limburg is voor dit innovatietraject  de ideale partner, zij beheren immers de gebouwen en hebben een sterke relatie met de bewoners. Zonder hen zou dit project, dat technische en sociale innovatie verbindt, niet mogelijk zijn.”

De woningen in Nieuw Texas zijn dus uiterst geschikt voor dit experiment omdat het allemaal dezelfde woningen betreft. De woningen worden allemaal op dezelfde manier gerenoveerd met een nieuwe prefab gebouwschil, waardoor de verschillende technieken in exact dezelfde omstandigheden getest kunnen worden op hun prestaties. Door de prefab gebouwschil kunnen de woningen snel gerenoveerd worden, met zo weinig mogelijk impact voor de bewoners die tijdens de werken in hun woning blijven wonen.

‘We proberen de periode van de werken zo kort mogelijk te houden omdat bewoners in hun woning blijven wonen tijdens de werken. Net om deze reden is de betrokkenheid en participatie van bewoners in dit project erg belangrijk. In iedere fase van de voorbereidingen en de effectieve uitvoering van de werken worden bewoners betrokken. Door co-creatie (eerste fase) werden er rechtstreekse connecties gemaakt tussen de verschillende technische partners en de huurders. Niet alleen de gebruikte technologieën maken dit project innovatief, maar ook de participatieve werkwijze is erg vooruitstrevend’, vertelt Raf Drieskens, voorzitter Wonen in Limburg. ‘Zo zal er in iedere woning een thermostaat geplaatst worden die aan de hand van kleuren aantoont wanneer de zon het meest opbrengt en energie het goedkoopst is. Dit idee is ontstaan door de samenwerking van huurders en technische partners.’

De effectieve werken zijn gestart in februari, maar de intensieve voorbereidingen van het project lopen al sinds eind 2021. Doel is dat alle 27 woningen volledig gerenoveerd en uitgerust zullen zijn met nieuwe technieken na de zomervakantie van dit jaar. Per woning wordt er een renovatieperiode van ongeveer 20 werkdagen voorzien.

Burgemeester van de Stad Genk, Wim Dries:

De energietransitie is ook op menselijk vlak een uitdaging. We kunnen veel testen in labo’s of in de virtuele wereld, maar dat is toch niet hetzelfde als testen in een werkelijke woonsituatie. Hier zetten we theorie om in praktijk en testen we in real life. Veel dank aan de gezinnen die bereid zijn om deel te nemen en dit levend labo mee vorm te geven. Jullie maken zo mee het verschil! Dank ook aan alle partners – Wonen in Limburg, VITO, Open Thor en oPEN Lab – om dit mee mogelijk te maken en aan Europa voor de steun voor dit project. Ik kijk alvast uit naar de resultaten en nieuwe technieken die mensen weer verder kunnen helpen in een nieuwe stap naar de energie van de toekomst.

Partners

oPEN Lab is een samenwerking tussen 32 internationale spelers uit 7 landen, waarvan de volgende Belgische partners:

En vormt een unieke proeftuin binnen het Open Thor Living Lab.

Het project oPEN Lab ontving steun van het Horizon 2020 onderzoek- en innovatieprogramma van de Europese unie, onder overeenkomstnummer 101037080.

Bron: 2018-2024 VITO