De circulaire economie leeft vandaag bij tal van innovatieve kmo’s in de Vlaamse maakindustrie. Concrete verhalen van circulair ondernemen werken inspirerend en daarom bezocht Vlaams minister Hilde Crevits op 13 juli het bedrijf 'European Spinning Group' (ESG) in Rekkem. Om dergelijke bedrijven verder te steunen en te stimuleren, werd onderzoek gedaan naar de kansen en de uitdagingen van de Vlaamse circulaire maakindustrie. Voor de uitvoering van de aanbevelingen uit deze studie, voorziet de Vlaamse Regering €15 miljoen extra budget uit het herstelplan Vlaamse Veerkracht. Het doel is om bedrijven en consumenten beter te informeren en circulaire innovatie in de maakindustrie te stimuleren. Te veel textiel verdwijnt immers nog in de verbrandingsoven en te weinig elektronische toestellen worden gerecycleerd.
ESG spint garen van afgedankte jeans
De European Spinning Group (ESG) uit het West-Vlaamse Rekkem produceert hoogwaardige textielgarens voor verschillende markten en toepassingen. Onder de naam 'ESG Green' brengt het bedrijf van de familie Lietaer duurzame garen op de markt die worden vervaardigd van afgedankte jeans. "In een sector die vaak nog een klassiek, conservatief imago heeft, vinden we het van groot belang om aandacht te hebben voor innovatie. Circulair design en co-creatie staan daarbij centraal”, aldus Julie Lietaer, derde generatie en verantwoordelijke voor aankoop en strategie bij ESG. “Het 'ESG Green'-garen waarmee de duurzame jeans van het Antwerpse modelabel HNST geweven wordt, is daar een concreet voorbeeld van.”
Dit bedrijf kreeg vorig jaar voor de oprichting van 'Ariadne Innovation' VLAIO-steun in de vorm van een kmo-groeisubsidie. Ariadne is een digitaal platform dat rond duurzaamheid in de mode- en textielindustrie een ecoysteem wil creëren dat inspireert, informeert en connecteert. Eén van de eerste tastbare resultaten is het #hackyourjeans-project. Minister Crevits voegde alvast de daad bij het woord en leverde een afgedankte jeans in die via het circulair productieproces van ‘ESG Green’ een nieuw leven zal krijgen. Je kan hier (Focus & WTV) en hier (Kanaal Z) een reportage van het bezoek aan ESG bekijken.
Vlaming heeft grote materiaalvoetafdruk
Uit het onderzoek dat Möbius, VITO en KUL/HIVA op vraag van VLAIO en de Vlaamse Regering lieten uitvoeren, blijkt dat de Vlaming in 2019 in totaal 240 miljoen stuks elektrische en elektronische apparaten (EEA’s) bezat, omgerekend ongeveer 85 stuks per huishouden. Hiervan wordt 13% niet gebruikt hoewel ze niet defect zijn. Deze toestellen bevatten vaak zeldzame aardmetalen die we nodig hebben voor de omslag naar een duurzaam energiemodel.
Maar ook kapotte kleding blijft meestal in huishoudens liggen. Wanneer het toch weggegooid wordt, belandt textiel in meer dan de helft van de gevallen gewoon bij het restafval en dus uiteindelijk in de verbrandingsoven.
Hetzelfde geldt voor nog bruikbaar meubilair: een groot aandeel eindigt bij het grofvuil. Nochtans is tweedehands meubilair vaker dan andere tweedehands producten aanwezig in huishoudens. 61% van de meubels die Kringwinkel inzamelt, raken opnieuw verkocht. Dit cijfer toont het potentieel van deze fractie voor hergebruik. Voor kleding is dat met 22% een pak minder, en voor EEA’s slechts 12%.
Herstel vindt maar beperkt plaats. Via formele kanalen geeft de Vlaming hier slechts zo’n €40 per jaar aan uit.
Circulaire economie: niets dan voordelen
Deze cijfers uit het onderzoek van Möbius illustreren de noodzaak om onze Vlaamse maakindustrie meer circulair te maken. De circulaire economie levert immers een belangrijke bijdrage aan het verlagen van onze Vlaamse materiaalvoetafdruk, die onze afhankelijkheid ten opzichte van ingevoerde en kritische materialen weergeeft. Ook draagt de circulaire economie bij aan het verminderen van onze algemene milieubelasting door minder afval te produceren, minder CO2 uit te stoten en het milieu te ontzien van schadelijke stoffen.
Daarnaast is een circulaire economie vaak ook een lokaal verankerde economie die bij opschaling heel wat interessante opportuniteiten biedt. De circulaire maakindustrie vraagt om nieuwe vormen van ondernemerschap, die nieuwe tewerkstellingskansen creëren, ook voor kansengroepen. Om van circulair ondernemen een succes te maken, is het ook nodig om nieuwe ondernemerschapscompetenties te ontwikkelen.
€15 miljoen voor boost Vlaamse circulaire economie
Minister Crevits neemt de aanbevelingen uit het onderzoek ter harte en voorziet de komende twee jaar €15 miljoen via het herstelplan ‘Vlaamse Veerkracht’ voor de omslag naar een Vlaamse circulaire maakindustrie. Om de omslag te kunnen maken naar een circulaire maakindustrie kijken we naar alle circulaire strategieën: van design over hergebruik en delen, herstellen, hermaken tot recycleren.
Concreet wordt ingezet op enkele belangrijke hefbomen, zoals het stimuleren van circulair aankopen, de financiering van de strategische transformatie naar een circulaire businessmodellen, en het optimaal benutten van de mogelijkheden van automatisering en digitalisering. Zo zal bijvoorbeeld de Vlaamse elektronicasector- en consument een incentive hebben om meer te participeren in een hersteleconomie. De Vlaamse textielsector kan dan weer een pionier zijn in het gebruik van secundaire (hernieuwbare) grondstoffen. De reguliere steuninstrumenten van VLAIO worden hiertoe aangewend, met in het bijzonder COOCK-projecten, de kmo-groeisubsidie en proeftuinen, demo's en living labs.
Ook het faciliteren van samenwerkingsverbanden is essentieel. De waardeketen bestaat erin reststromen van het ene bedrijf in te zetten als grondstof voor een ander bedrijf. Bedrijven moeten met elkaar gematcht worden en intensief samenwerken. Ook op vlak van logistiek, onderhoud en herstel zijn nieuwe samenwerkingsvormen nodig, die raken aan zowel de reguliere als sociale economie.
Bron: Agentschap Innoveren & Ondernemen, Vlaamse Overheid