Commissie maakt balans op van de dialogen voor een schone transitie met het bedrijfsleven en de sociale partners in de EU

Vandaag heeft de Commissie een mededeling gepubliceerd waarin de balans wordt opgemaakt van een reeks dialogen over het omvormen van Europa tot een schone, hulpbronnenefficiënte, eerlijke en concurrerende economie (de dialogen voor een schone transitie). Commissievoorzitter Von der Leyen heeft de dialogen voor een schone transitie aangekondigd in haar toespraak over de Staat van de Unie van 2023. In die dialogen wordt met het Europese bedrijfsleven en Europese sociale partners overlegd over de vraag hoe de uitvoering van de Europese Green Deal kan worden versterkt om bij te dragen tot een versterkte industriële aanpak. De dialogen zijn voorgezeten door uitvoerend vicevoorzitter Maroš Šefčovič. De inventarisatie van vandaag zal worden meegenomen in de besprekingen van de EU-leiders tijdens de aanstaande vergadering van de Europese Raad over de volgende stappen in de schone transitie van Europa.

Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie: “De Europese Green Deal was en is de groeistrategie van Europa. Ons bedrijfsleven heeft schone groei omarmd en plukt daar de vruchten van. In de toekomstige Europese economie gaan concurrentievermogen en duurzaamheid namelijk hand in hand. Nu er een voorspelbaar regelgevingskader is, zijn de dialogen voor een schone transitie een belangrijk middel om samen te werken met het bedrijfsleven en de sociale partners om de regelgeving zo doeltreffend mogelijk in de praktijk te brengen. Uit de dialogen is gebleken dat onze partners vastbesloten zijn om de klus te klaren en ervoor te zorgen dat we onze ambitieuze en essentiële doelstellingen halen. Op basis van hun inzichten zal Europa de industrie blijven ondersteunen bij het ontwikkelen van een bedrijfsmodel dat geschikt is voor een koolstofvrije economie.”

Er hebben tot nu toe negen dialogen voor een schone transitie plaatsgevonden. Het bedrijfsleven en de sociale partners bevestigden dat zij vastbesloten zijn vorm en uitvoering te geven aan de Europese Green Deal. De sociale partners benadrukten het belang van het waarborgen van de sociale rechtvaardigheid van de transitie, van het creëren van hoogwaardige banen en van een sterkere en structurele sociale dialoog. De dialogen waren gericht op waterstof, energie-intensieve industrieën, schone technologie, energie-infrastructuur, kritieke grondstoffen, bosgebaseerde bio-economie, steden, schone mobiliteit en staal. 

Een versterkte industriële aanpak: bouwstenen en belangrijkste elementen

In de mededeling van vandaag wordt gewezen op een aantal belangrijke bouwstenen die tijdens de dialogen zijn geïdentificeerd en die kunnen dienen om een versterkte industriële aanpak voor de verwezenlijking van de Europese Green Deal te onderbouwen: een doeltreffend en vereenvoudigd regelgevingskader voor bedrijven om de transitie te verwezenlijken, maatregelen op het gebied van energieprijzen, moderne infrastructuur, eenvoudigere toegang tot financiering, en een sterkere eengemaakte markt in een wereldwijd concurrerende omgeving. De Commissie zal blijven samenwerken met het bedrijfsleven en de sociale partners via de dialogen voor een schone transitie, en zij is bereid om een diepgaand debat met de Raad en het Parlement aan te gaan over de belangrijkste factoren die moeten worden aangepakt.

• Resultaten door doeltreffende uitvoering en vereenvoudiging

De EU heeft het beleids- en regelgevingskader tot stand gebracht om de doelstellingen voor 2030 te halen en Europa op schema te houden om tegen 2050 klimaatneutraal te zijn en een duurzame economie te hebben. Dit duidelijke regelgevingskader zorgt voor stabiliteit en voorspelbaarheid voor alle belanghebbenden. Nu de focus verschuift naar uitvoering zal de Commissie aanvullende richtsnoeren verschaffen om het bedrijfsleven en de lidstaten te ondersteunen bij de toepassing van de EU-regelgeving en sterker de nadruk leggen op lastenverlichting. De Commissie zal daarnaast op een daartoe bestemd platform een reeks kernindicatoren publiceren waarmee de voortgang van de groene transitie, het concurrentievermogen van de EU-economie en de sociale transitie kan worden gemonitord en gemeten. Bovendien zal de Commissie het bedrijfsleven helpen werknemers te voorzien van de benodigde vaardigheden voor de transitie, en zal zij blijven samenwerken met steden en regionale en lokale overheden.

• Een rijkdom aan betaalbare en schone energie

De lidstaten zouden het geactualiseerde rechtskader, met name de richtlijn hernieuwbare energie, ten volle moeten benutten om ervoor te zorgen dat de schone transitie ten goede komt aan het bedrijfsleven en de burgers. De deelnemers aan de dialogen benadrukten dat het veiligstellen van de voorziening van ruim voldoende betaalbare koolstofvrije en koolstofarme energie een essentiële voorwaarde is om de economie van de EU sneller koolstofvrij te maken en het concurrentievermogen van het Europese bedrijfsleven, en met name van energie-intensieve industrieën, te behouden. Sommige industriële en vervoerssectoren hebben aangedrongen op aanvullende innovatieve overgangsmaatregelen om de energievoorziening tegen lagere prijzen veilig te stellen en energieproducenten tegelijkertijd zekerheid te bieden in de vorm van langdurige afname. De industrie pleitte ook voor tot de oprichting van industriële clusters om de grootste productiefaciliteiten en -hubs te verbinden met installaties voor koolstofvrije en koolstofarme energieopwekking, installaties voor de productie van waterstof-, hernieuwbare en koolstofarme brandstoffen, of infrastructuur voor koolstofafvang, -opslag, -transport en -gebruik. Deelnemers aan de dialogen riepen de lidstaten op de hoogte van belastingen en heffingen op energie, waaronder elektriciteit, opnieuw te bezien. De Commissie herinnert eraan dat de lidstaten maatregelen moeten treffen om subsidies voor fossiele brandstoffen af te schaffen, in overeenstemming met recente conclusies van de Conferentie van de Partijen en het voorstel van de Commissie voor de herziening van de energiebelastingrichtlijn.

• Moderne infrastructuur als ruggengraat van de industrie

De Commissie, de lidstaten, lokale en regionale autoriteiten, netwerkexploitanten, de industrie, regelgevers en financiële instellingen moeten hun werkzaamheden voor de ontwikkeling van infrastructuur voor de transitie naar schone energie beter op elkaar afstemmen. De Commissie zal de bestaande werkvormen aanpassen om te voorzien in een platform voor regelmatige en rechtstreekse contacten met alle belangrijke actoren, waarbij de nadruk ligt op concrete infrastructuurprojecten. De veerkrachtvereisten in aanbestedingen en veilingen zullen helpen vraag te creëren naar in de EU gemaakte apparatuur en onderdelen die aan de hoge normen voor het gebruik bij de ontwikkeling van infrastructuur voldoen. De Commissie zal overwegen de industrie te ondersteunen bij de ontwikkeling van normen voor kabels, pijpleidingen en technologieën die nodig zijn voor de ontwikkeling van het energienet.

• Vrijmaken van financiering voor de transitie

Er zijn nog onvoldoende particuliere investeringen aangetrokken, maar de particuliere sector zal een leidende rol blijven spelen bij de inzet van investeringen voor de schone transitie. De deelnemers aan de dialogen benadrukten ook dat de kosten van het aantrekken van kapitaal moeten worden verlaagd, dat de financieringsmogelijkheden voor bedrijven moeten worden gediversifieerd, dat nieuwe innovatieve financiële instrumenten moeten worden voorgesteld en dat grensoverschrijdende investeringen moeten worden vergemakkelijkt. Er is een solide EU-begroting nodig om hoogwaardigere investeringen te realiseren. De Commissie dringt in dit verband dan ook aan op snelle vooruitgang, zowel wat betreft innovatieve manieren om overheidsmiddelen in te zetten voor het aantrekken van particuliere investeringen als op het gebied van de voorgestelde eigen middelen op basis van het ETS. In het algemeen is er dringend behoefte aan meer coördinatie van de financiering op EU-niveau om schaalvoordelen te creëren, de middelen efficiënter toe te wijzen en de eengemaakte markt te benutten. De Europese instellingen moeten nauwer samenwerken met de institutionele actoren om particuliere financiering aan te trekken. De Commissie moet de politieke samenwerking en dialoog met de Europese Investeringsbank (EIB), de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling (EBWO), internationale financiële instellingen en particuliere banken versterken. Het gebruik van extra inkomsten uit het EU-emissiehandelssysteem, het platform voor strategische technologieën voor Europa en regelingen voor veilingen als dienst, bijvoorbeeld in het kader van de Europese waterstofbank, zijn voorbeelden van veelbelovende financieringsinstrumenten voor de transitie. De deelnemers aan de dialogen wezen op de aanzienlijke discrepantie tussen de hoge initiële investeringskosten voor de ontwikkeling van infrastructuur en de beschikbare middelen.

• Gebruikmaken van de schone eengemaakte markt in een wereldwijd concurrerende omgeving

De eengemaakte markt is de grootste troef van de EU, aangezien deze schaalvoordelen biedt en de lat, ook buiten Europa, hoog legt. Naar aanleiding van de positieve resultaten van de gezamenlijke aankoop van gas zal de Commissie overwegen de vraag te bundelen, gezamenlijk andere strategische grondstoffen aan te kopen en een proefproject op te zetten voor de gezamenlijke aankoop van kritieke grondstoffen. De Commissie en de lidstaten moeten ten volle gebruikmaken van de beleidsinstrumenten tegen oneerlijke mondiale concurrentie om een gelijk speelveld te waarborgen, zowel op de interne markt als op de wereldmarkt. De uitvoering van het mechanisme voor koolstofgrenscorrectie en een bredere toepassing van mondiale koolstofbeprijzing door middel van versterkte diplomatieke inspanningen zijn ook belangrijk.

Achtergrond

Om Europa om te vormen tot een schone, hulpbronnenefficiënte en concurrerende economie, heeft de Commissie in 2019 de Europese Green Deal gepresenteerd. Op basis daarvan zijn een aantal concrete initiatieven genomen, waarvan de meeste nu in het EU-recht zijn ingebed. Nu verschuift de nadruk naar de uitvoering en resultaten om de Green Deal in de praktijk tot een succes te maken.

Het bedrijfsleven en de sociale partners moeten het voortouw nemen bij de transitie van de Europese economie. Tegelijkertijd staat de industrie onder druk als gevolg van de verslechterende veiligheids-, geopolitieke en economische situatie en een ongelijk speelveld.

Voorzitter Von der Leyen heeft de dialogen voor een schone transitie gelanceerd in haar toespraak over de Staat van de Unie van 2023 als een nieuwe manier voor de Commissie om de samenwerking met het bedrijfsleven en de sociale partners aan te gaan om inzicht te krijgen in de uitdagingen waarmee zij te maken hebben en om de uitvoering van de Europese Green Deal te versterken en te ondersteunen.   

Meer informatie

Factsheet

Citaten