02/05/2023

Commissie keurt Nederlandse regelingen van 1,47 miljard euro goed om stikstofdepositie in natuurgebieden te verminderen

Terug naar artikeloverzicht

De Europese Commissie heeft op grond van de EU-staatssteunregels twee Nederlandse regelingen van in totaal zo'n 1,47 miljard euro goedgekeurd om de stikstofdepositie in natuurbeschermingsgebieden te verminderen. De maatregelen dragen bij tot de strategische doelstellingen van de EU met betrekking tot de Europese Green Deal.

De Nederlandse maatregelen

Nederland heeft de Commissie in kennis gesteld van zijn plannen om twee regelingen vast te stellen, namelijk de Landelijke beëindigingsregeling veehouderijlocaties (LBV) en de LBV-plus, om veehouders te compenseren voor de vrijwillige definitieve sluiting van veehouderijlocaties in de overbelaste Natura 2000-gebieden, zoals gedefinieerd in de nationale wetgeving.

De regelingen staan tot 27 februari 2028 open voor kleine en middelgrote veehouders in Nederland die hun locaties vrijwillig sluiten, op voorwaarde dat hun huidige stikstofdepositie bepaalde minimumniveaus overschrijdt.

Bij de LBV van 500 miljoen euro gaat het om rechtstreekse subsidies ter compensatie van maximaal 100 % van de verliezen die worden geleden door veehouders die besluiten hun melkvee-, varkens- en pluimveehouderijen te sluiten, met name in verband met het verlies aan productiecapaciteit en productierechten. Om voor de LBV in aanmerking te komen, moet de veehouderij – afhankelijk van waar deze is gevestigd – voldoen aan bepaalde jaarlijkse drempelwaardes voor stikstofdepositie.

De LBV-plus van 975 miljoen euro staat open voor zogenoemde piekbelasters die jaarlijks een hoge minimale hoeveelheid stikstof uitstoten. Net als de LBV staat deze ook open voor melkvee-, varkens- en pluimveehouders, en daarnaast voor vleeskalverhouders. Ook hier gaat het om rechtstreekse subsidies ter compensatie van maximaal 100 % van de verliezen die worden geleden door veehouders die besluiten hun veehouderijen te sluiten, met name in verband met het wegvallen van productierechten en met sloopkosten. Voor het verlies aan productiecapaciteit krijgen de betrokken veehouders in het kader van de LBV-plus maximaal 120 % compensatie.

Begunstigden van de regelingen doen de toezegging dat de sluiting van hun productiecapaciteit definitief en onomkeerbaar is en dat zij niet op een andere plaats in Nederland of binnen de EU dezelfde activiteit zullen beginnen.

Beoordeling door de Commissie

De Commissie heeft de regelingen beoordeeld op grond van de EU-staatssteunregels, met name artikel 107, lid 3, punt c), van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) en de richtsnoeren voor staatssteun in de landbouw- en de bosbouwsector en in plattelandsgebieden van 2023. De Commissie heeft vastgesteld dat:

de steun het gemakkelijker maakt om bepaalde locaties te sluiten, wat gunstig is voor de duurzame en milieuvriendelijke ontwikkeling van de veehouderij. Tegelijkertijd bevordert de steun de doelstellingen van belangrijke beleidsinitiatieven van de EU, zoals de Europese Green Deal;
de regelingen noodzakelijk en geschikt zijn om de milieuomstandigheden in de betrokken gebieden te verbeteren en een hoogwaardige, duurzame en milieuvriendelijke productie mogelijk te maken. Ook is de steun evenredig, aangezien deze tot het noodzakelijke minimum beperkt blijft;
de steun positieve effecten heeft die opwegen tegen mogelijke verstoringen van de mededinging en het handelsverkeer in de EU. Bovendien verbinden de begunstigden zich ertoe hun veehouderij definitief te sluiten. Deze toezegging is ook bindend voor een eventuele toekomstige koper of gebruiker van de locatie in kwestie.

Op basis hiervan heeft de Commissie, op grond van de EU-staatssteunregels, de Nederlandse regelingen goedgekeurd.

Achtergrond

In december 2022 heeft de Europese Commissie herziene staatssteunregels voor de landbouw- en de bosbouwsector goedgekeurd. De herziene staatssteunregels zijn afgestemd op de strategische prioriteiten van de EU, met name het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) en de Europese Green Deal. De herziene landbouwrichtsnoeren houden de volgende belangrijke wijzigingen in: i) een nieuwe, vereenvoudigde procedure voor de goedkeuring van staatssteun voor maatregelen die worden medegefinancierd in het kader van het GLB; ii) een ruimer toepassingsgebied van maatregelen ter bestrijding van dierziekten en plantenplagen, zodat steun kan worden verleend voor opkomende dierziekten en bepaalde invasieve uitheemse soorten, en iii) nieuwe stimulansen voor landbouwers om zich te verbinden tot regelingen in het kader waarvan ze strengere milieunormen naleven dan wettelijk vereist is.

De richtsnoeren voor staatssteun in de landbouw- en de bosbouwsector en in plattelandsgebieden staan onder meer toe dat steun wordt verleend voor de volledige of gedeeltelijke sluiting van productiecapaciteit om milieuredenen. Om ervoor te zorgen dat dergelijke maatregelen verenigbaar zijn met de staatssteunregels, moeten de begunstigden toezeggen dat de sluiting van de betrokken productiecapaciteit definitief en onomkeerbaar is. Ook moeten zij toezeggen dat zij dezelfde activiteit niet opnieuw zullen beginnen op een andere plaats. Uitsluitend ondernemingen die in de laatste vijf jaar vóór de sluiting van de productiecapaciteit onafgebroken hebben geproduceerd, komen voor steun in aanmerking.

Als aan deze voorwaarden is voldaan, kunnen veehouders tot 100 % compensatie krijgen voor het waardeverlies van de activa en voor de kosten van de vernietiging van de productiecapaciteit. Zij kunnen ook tot 120 % compensatie krijgen voor het verlies aan waarde van activa wanneer de sluiting om milieu- of klimaatredenen plaatsvindt. Als de sluiting om milieuredenen plaatsvindt, kunnen de EU-landen bovenop de compensatie voor het verlies aan waarde van activa nog eens 20 % (“groene bonus”) uitkeren.

De niet-vertrouwelijke versie van de besluiten komt, zodra eventuele vertrouwelijkheidskwesties zijn opgelost, onder zaaknummers SA.106555 en SA.106559 beschikbaar in het staatssteunregister op de website van DG Concurrentie van de Commissie. Een overzicht van de recentste staatssteunbesluiten die op internet en in het EU-Publicatieblad zijn gepubliceerd, is te vinden in de elektronische nieuwsbrief Competition Weekly e-New.

Citaat/Citaten

De Nederlandse regelingen van 1,47 miljard euro die wij vandaag hebben goedgekeurd, maken het gemakkelijker om veehouderijen met een hoge stikstofdepositie in natuurbeschermingsgebieden vrijwillig te sluiten. De regelingen zullen voor betere milieuomstandigheden in die gebieden zorgen en een duurzamere, milieuvriendelijkere productie in de veeteeltsector bevorderen, zonder de mededinging onnodig te verstoren.

Margrethe Vestager, uitvoerend vicevoorzitter belast met het mededingingsbeleid - 02/05/2023