Een Europese burger produceert ieder jaar gemiddeld meer dan 500 kilo gemeentelijk afval, en ruim een derde daarvan gaat rechtstreeks naar stortplaatsen. Sommige lidstaten slagen erin nuttig gebruik te maken van dit afval en recycleren of composteren ongeveer 60 %, maar andere hebben meer moeite met het beheer van hun afvalbergen. Europees Commissaris Janez Potočnik, die verantwoordelijk is voor milieubescherming, neemt vandaag deel aan een seminar op hoog niveau in Brussel dat bedoeld is om lidstaten waar duurzaam afvalbeheer nog weinig ontwikkeld is te helpen. Het doel is deze landen te helpen hun afvalbeleid te optimaliseren door middel van aan hun situatie aangepaste "roadmaps" met praktische aanbevelingen, met de nadruk op de doelmatige tenuitvoerlegging van de EU-wetgeving inzake afvalbeheer. Bulgarije, de Tsjechische Republiek, Estland, Griekenland, Italië, Litouwen, Letland, Polen, Roemenië en Slowakije zijn vertegenwoordigd op dit seminar. Tegelijkertijd heeft het Europees Milieuagentschap (European Environment Agency, EEA) een analyse gepubliceerd van de in de laatste tien jaar geboekte vooruitgang inzake afvalbeheer op lokaal niveau in de EU.
Commissaris Potočnik verklaarde: "Veel lidstaten storten nog te veel en dat is niet in overeenstemming met onze inspanningen om een Europa tot stand te brengen dat efficiënt met de beschikbare middelen omgaat. Afval begraven betekent een groot verlies van kostbaar materiaal en een gemiste kans om banen te creëren, de economische groei te bevorderen en het schadelijke effect van afvalbergen op de volksgezondheid te beperken. In de huidige economische situatie moeten we wegen vinden om het afvalbeheer te verbeteren, en het te gebruiken als een instrument om werkgelegenheid te creëren en tegelijkertijd de druk op schaarse natuurlijke hulpbronnen te verlichten."
Hoewel er in de hele EU aanzienlijke vooruitgang is geboekt ten aanzien van afvalbeheer en de tenuitvoerlegging van de wetgeving, zijn verdere verbeteringen noodzakelijk in veel, zo niet alle, lidstaten.
De roadmaps benadrukken de noodzaak economische instrumenten te gebruiken om het gemeentelijke afvalbeheer te verbeteren, zoals heffingen op en verboden van storting en verbranding, regelingen die de producent verantwoordelijk stellen, en prikkels ter bevordering van afvalpreventie, hergebruik en recycling (bv. "pay as you throw"-systemen). Beter toezicht en betere statistieken, meer afvalscheiding, betere governance, herziening van afvalbeheerstrategieën, en maatregelen om de betrokkenheid van het publiek te bevorderen zijn enkele van de aanbevelingen in de roadmaps.
Daarin wordt ook gesteld dat bij toekomstige investeringen in afvalbeheer prioriteit moet worden verleend aan preventie, hergebruik, recycling en compostering – de voorkeursopties in de "afvalhiërarchie" zoals aangegeven in de Kaderrichtlijn afvalstoffen. Deze aanbeveling sluit aan bij het Meerjarig financieel kader (MFF) voor 2014-2020, dat nieuwe voorwaarden vooraf voor bijstand in de context van de EU-structuurfondsen bevat, met name dat te financieren projecten in overeenstemming dienen te zijn met de afvalhiërarchie en lidstaten moeten helpen om wettelijk verplichte EU-doelstellingen te halen, zoals 50 % recycling voor gemeentelijk afval.
De volgende stappen
De Commissie is voornemens om in andere lidstaten vervolgseminars over gemeentelijk afvalbeheer te houden, in samenwerking met het Europees Milieuagentschap. De nationale afvalbeheerplannen en afvalpreventieprogramma's – die de lidstaten tegen december 2013 moeten afronden en aan de Commissie toezenden – zullen grondig geanalyseerd worden.
Er is ook een proces gaande om tegen het einde van 2014 de wettelijk bindende centrale doelstellingen in de EU-afvalwetgeving te herzien. Deze beoordeling kan eventueel leiden tot voorstellen om de bestaande doelstellingen aan te passen met het oog op een efficiënter gebruik van middelen.
Achtergrond
In augustus 2012 heeft de Commissie een scorebord bekendgemaakt met beoordelingen van de prestaties van de lidstaten inzake gemeentelijk afvalbeheer. De voornaamste uitdagingen betreffen excessieve storting (tot 95 %), lage recyclingpercentages (minder dan 20 %) door weinig ontwikkelde afvalscheiding en een gebrek aan infrastructuur, en onvoldoende prikkels ter bevordering van afvalpreventie, hergebruik en recycling. De lidstaten die op deze terreinen het beste presteren – Oostenrijk, België, Denemarken, Duitsland, Nederland en Zweden – hebben goed ontwikkelde afvalinzamelingssystemen, storten minder dan 5 % van hun afval, en maken gebruik van economische instrumenten om doelmatig afvalbeheer te stimuleren. Er is echter ruimte voor verbetering, met name ook in lidstaten waar een hoog verbrandingspercentage (door overcapaciteit) eventueel de ontwikkeling van betere opties zoals hergebruik en recycling kan belemmeren.
De Kaderrichtlijn afvalstoffen geeft een hiërarchie van afvalbeheer aan, waarin de voorkeur wordt gegeven aan preventie, hergebruik en recycling boven verbranding met energieterugwinning, terwijl storting en verbranding zonder energieterugwinning als de minst wenselijke opties beschouwd worden. Een recent onderzoek in opdracht van de Commissie schat dat volledige tenuitvoerlegging van de EU-wetgeving inzake afvalbeheer 72 miljard euro per jaar zou besparen, de jaarlijkse omzet van de sector afvalbeheer en recycling in de EU met 42 miljard zou verhogen, en 400 000 nieuwe banen zou creëren tegen 2020.
Dit seminar is onderdeel van een breder initiatief ter bevordering van de naleving. Na publicatie van het scorebord in August 2012 heeft de Commissie in het laatste kwartaal van 2012 bilaterale seminars georganiseerd om beter inzicht te krijgen in de situatie in elk van de bovengenoemde tien lidstaten en nationale roadmaps op te stellen met specifieke opties ter verbetering van afvalbeheer.
Voor meer informatie:
Roadmaps voor de afzonderlijke lidstaten: http://ec.europa.eu/environment/waste/framework/support_implementation.htm
Persbericht van het Europees Milieuagentschap :http://www.eea.europa.eu/pressroom/newsreleases/highest-recycling-rates-in-austria
Over het proces van de herziening van de doelstellingen: http://ec.europa.eu/environment/waste/target_review.htm
Environmental Data Centre van Eurostat met milieugegevens over afvalkwesties: http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/waste/introduction
Website van de Commissie over afvalbeheer: http://ec.europa.eu/environment/waste/index.htm
Persbericht over "groene groei": IP/12/18
Bron : © Europese Unie, 1995-2013