20/10/2025

België moet zijn arbeidsmarkts- en opleidingsbeleid aanpassen om de klimaattransitie te doen slagen en de kansen ervan te benutten

Terug naar artikeloverzicht

De klimaattransitie biedt belangrijke kansen voor kwaliteitsvolle tewerkstelling, maar vergt ook een grondige hervorming van het arbeids- en opleidingsbeleid. Dat blijkt uit een nieuwe studie van de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu. Zonder een snelle aanpassing van het opleidingsaanbod en een betere afstemming tussen onderwijs en arbeidsmarkt dreigt een tekort aan arbeidskrachten de groene transitie te vertragen.

Om de klimaatverandering aan te pakken, streven België en de Europese Unie naar klimaatneutraliteit tegen 2050; een ambitieus doel dat tal van kansen biedt, maar dat ook onze economie en arbeidsmarkt grondig zal veranderen. Vandaag echter vormen arbeidstekorten in sleutelsectoren en het gebrek aan aangepaste opleidingen een rem op zowel de concurrentiekracht van bedrijven als op de groene transitie.

Het probleem is bekend: in het kader van het Europees Semester heeft de Europese Commissie België al herhaaldelijk aanbevolen om arbeidstekorten in transitiesectoren en de mismatch tussen de gevraagde en aangeboden vaardigheden aan te pakken. Tegelijkertijd zouden meer volwassenen moeten deelnemen aan bij- en omscholing en zullen werkzoekenden begeleiding nodig hebben om de jobkansen van de transitie te kunnen benutten.

Om de behoeften beter in kaart te brengen en beleidsbeslissingen te ondersteunen, publiceert de Dienst Klimaatverandering van de FOD Volksgezondheid deze maandag een nieuwe studie over de impact van de klimaattransitie op werkgelegenheid, vaardigheden en opleiding in België.

Er zal geen klimaattransitie zijn zonder een transitie van werk en opleiding

Het rapport, uitgevoerd door Climact en IDEA Consult, analyseert de evolutie van de arbeidsvraag in zeven sectoren: transport, gezondheidszorg, landbouw en voedingsindustrie, circulaire economie, onderzoek en ontwikkeling, onderwijs en de bouwsector. Deze sectoren vertegenwoordigen samen een groot deel van de Belgische werkgelegenheid en economische waarde, en worden sterk beïnvloed door de klimaattransitie. Voor elk van deze sectoren hebben de onderzoekers geanalyseerd welke impact de klimaattransitie zal hebben op de arbeidsvraag en de opleidingsnoden, onder meer op basis van workshops en gesprekken met vertegenwoordigers uit de sectoren.

Hun conclusie is duidelijk: de ingrijpende veranderingen die zich voltrekken, vereisen snelle actie om de toekomstige personeelsbehoeften en de bijhorende opleidingsnoden aan te pakken. Het is immers enkel door de huidige kloof tussen de arbeidsmarkt en de opleiding van werkzoekenden te dichten dat ons land de kansen die de klimaattransitie met zich meebrengt, kan grijpen. Samenwerking en coördinatie tussen federale en regionale overheden, publieke diensten, sociale partners, sectorfondsen en onderwijsinstellingen is daarbij essentieel.

De studie brengt drie belangrijke kernboodschappen naar voren:

De klimaattransitie biedt kansen voor kwaliteitsvolle tewerkstelling.
Tegen 2050 wordt een (beperkte) netto jobgroei verwacht, met belangrijke verschuivingen tussen en binnen sectoren.
Om deze kansen te benutten, is een betere identificatie van toekomstige arbeids- en opleidingsbehoeften nodig, evenals een versterking van de jobkwaliteit en de aantrekkelijkheid van klimaatgerelateerde beroepen.
Een nauwere afstemming tussen arbeidsmarkt en onderwijs is essentieel. Daarom moeten de beroepscompetentieprofielen en opleidingen meer rekening houden met de klimaattransitie.

Aanbevelingen moeten snel in de praktijk worden omgezet

Dit rapport toont aan dat de klimaattransitie verschuivingen op de arbeidsmarkt en in het opleidingsaanbod vereist. Het aanpassen van curricula en het omscholen van werknemers gebeurt echter niet van vandaag op morgen. Daarom formuleert het rapport een aantal dringende aanbevelingen:

Overheden moeten het onderwijs en de arbeidsmarkt de kans geven hun rol in de klimaattransitie op te nemen, door duidelijke plannen en strategieën voor de transitie op te stellen.
Opleidingsinstellingen moeten de arbeidsmarktnoden voor de klimaattransitie snel integreren in hun opleidingsprogramma’s en zo niet alleen de noden van vandaag maar ook voor de komende jaren/decennia omvatten.
Ook werkgevers en sectorfondsen hebben een rol te spelen. Zij moeten de nood aan groene vaardigheden beter in de verf zetten zodat beroepsprofielen en opleidingscurricula ontwikkeld kunnen worden die aansluiten bij de transitie. Ook moeten ze de uitdagingen en belangen van nieuwe jobs beter vertegenwoordigen in de bestaande structuren zodat nieuwe vaardigheden sneller geïntegreerd kunnen worden in opleidingen.
Ten slotte, moeten onderwijsinstellingen vakken over de klimaattransitie structureel integreren in het Belgische onderwijsaanbod om zo de bewustmaking te vergroten en de opportuniteiten van de klimaattransitie beter bekend te maken.

De policy brief, het rapport en de ontwikkelingen en aanbevelingen per sector kan u hieronder raadplegen: