Wie grond bezit in woonreservegebied, kan voortaan in de Atlas Woonreservegebieden nakijken of zijn of haar perceel nog in aanmerking komt om te bebouwen. In Vlaanderen is tot en met 2040 een ‘stolp’ geplaatst over 45 procent van de woonreservegebieden. Dat wil zeggen dat ze pas kunnen worden ontwikkeld na een vrijgavebesluit van de gemeente. Het Departement Omgeving bracht met de Atlas Woonreservegebieden de ‘gestolpte’ en ‘niet-gestolpte’ woonreservegebieden in kaart. Iedereen kan de Atlas raadplegen op https://www.geopunt.be/. Het plaatsen van ‘de stolp’ is bedoeld om de open ruimte te vrijwaren en de bouwshift te realiseren.
Bij de opmaak van de gewestplannen (in 2000) werden naast woongebieden ook woonreservegebieden aangeduid, voor het geval de woongebieden reeds bebouwd waren. Vaak volstond een principieel akkoord van provincie of gewest of een vergunningsaanvraag om het reservegebied toch te ontwikkelen.
In juli 2023 werd de regeling om woonreservegebieden aan te snijden grondig gewijzigd. Een nieuw decreet plaatste een zogenaamde stolp over 45 procent van de woonreservegebieden. Tot 2040 zijn ze beschermd. Dat wil zeggen dat ze enkel kunnen worden bebouwd/ of uitgebreid met bebouwing indien de gemeente een ‘vrijgavebesluit’ neemt. De strikte criteria voor zo’n vrijgave zijn opgenomen in het decreet. Zo moeten eigenaars een concreet project kunnen voorleggen dat de kwaliteit van de leefomgeving garandeert.
In de gewestplannen is vandaag bijna 29.300 ha aan woonreservegebied opgenomen. De 45 procent gestolpte gebieden komen overeen met ongeveer 13.350 ha (toestand oktober 2024). De oppervlakte van de 55 procent niet-gestolpte gebieden bedraagt ca. 15.945 ha (toestand oktober 2024). Dat een deel van de woonreservegebieden niet onder een stolp geplaatst werd, heeft onder meer te maken met het feit dat ze in het verleden al de toestemming kregen om ontwikkeld te worden, of omdat er een Ruimtelijk Uitvoeringsplan werd toegepast.
Top 10 gemeenten met meeste woonreservegebieden
| Gemeente (top 10 met meeste oppervlakte woonreservegebieden, absolute waarden) | Oorspronkelijke oppervlakte aan woonreservegebieden, zoals voorzien in de gewestplannen (ha, afgerond tot op de eenheid) |
|---|---|
| Genk | 629 |
| Hasselt | 617 |
| Evergem | 473 |
| Deinze | 471 |
| Beringen | 394 |
| Aalst | 376 |
| Kortrijk | 322 |
| Nazareth | 319 |
| Gent | 298 |
| Sint-Niklaas | 294 |
Top 10 gemeenten met meeste gestolpte woonreservegebieden
| Gemeente (top 10 met relatief meeste gestolpte oppervlakte woonreservegebieden) | Oorspronkelijke oppervlakte aan woonreservegebieden, zoals voorzien in de gewestplannen (ha, afgerond tot op de eenheid) | Percentage (%, afgerond) van de oppervlakte van de gestolpte delen van woonreservegebieden |
|---|---|---|
| Horebeke | 5 | 100 |
| Gooik | 79 | 98 |
| Hemiksem | 3 | 96 |
| Meerhout | 28 | 96 |
| Balen | 224 | 96 |
| Zelzate | 80 | 94 |
| Moerbeke | 30 | 93 |
| Buggenhout | 43 | 92 |
| Merchtem | 61 | 91 |
| Bertem | 8 | 90 |
Vrijgavebesluiten
Sinds de nieuwe regelgeving medio 2023 van kracht werd, zijn er nog geen vrijgaves toegekend. De Atlas Woonreservegebieden zal jaarlijks bijhouden hoeveel en waar er vrijgavebesluiten genomen zijn en woonreservegebieden dus kunnen ontwikkeld worden.
De Atlas van de Woonreservegebieden is te raadplegen op https://www.geopunt.be/ (inzoomen op schaal minstens 1/1000).
Meer informatie
Bron: Departement Omgeving, Vlaamse overheid