Bodemverontreiniging in waterlopen door zware metalen en organische verbindingen, zoals polyaromatische koolwaterstoffen en pcb's, is in veel landen een belangrijk ecologisch en economisch probleem. Maar hoe krijg je een goed beeld van waar die verontreiniging kan voorkomen? De OVAM probeert een alternatieve onderzoeksmethode uit, samen met Medusa Explorations, door een bootje te laten varen op de Vrouwvliet in Mechelen.
Studie hotspots
De OVAM wil locaties met een ernstige waterbodemverontreiniging in onbevaarbare waterlopen in Vlaanderen in kaart te brengen. Voor de ‘Studie hotspots’ werden locaties geïdentificeerd waar deze verontreiniging kan voorkomen en verder onderzoek nodig is (de zogenaamde hotspots). Als uit de voorstudie van een hotspot blijkt dat er aanwijzingen zijn van een verontreiniging, nemen we ter controle stalen van het sediment. Dit gebeurt in overleg met de betrokken waterloopbeheerders en bedrijven.
Twijfels
Maar waar neem je het best die stalen? Ter hoogte van het lozingspunt of stroomafwaarts? Of toch beter stroomopwaarts? Voor elke hotspot zijn de omstandigheden anders en dat geeft twijfels over de keuze.
Sedimentmonsters nemen is niet goedkoop en niet gemakkelijk. Denk maar aan de beperkte toegankelijkheid van sommige waterlopen. Het is daarom niet altijd mogelijk om veel monsters te nemen, en dat geeft dan weer een onvolledig beeld van de verontreiniging. Daarom wilde de OVAM nagaan of de kans groter is om op de geselecteerde bemonsteringsplaatsen ook effectief verontreiniging te vinden.
Toepassing op de Vrouwvliet
Een alternatieve onderzoeksmethode is mogelijk. Een onderwatergammaspectrometer meet de gammastraling afkomstig van radionucliden in het verontreinigd sediment, waardoor de verontreiniging en de bodemsamenstelling (slib, zand) in kaart worden gebracht. Een bootje sleept het meetsysteem over het sediment. Daarnaast kan een grondradar de opbouw van de waterbodem (slibdikte, betonconstructies, puin …) in beeld brengen, ook via een bootje op de waterloop.
De Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) wil in de loop van 2020 het sediment van de Mechelse Vrouwvliet ruimen. Volgens de 'Studie hotspots' en op basis van eerdere metingen door de VMM waren er aanwijzingen en vaststellingen van verontreinging in het sediment. Daarom gebruikten we hier de alternatieve onderzoeksmethode. In oktober brachten de twee meetsystemen de bodemsamenstelling en -opbouw in kaart. De resultaten worden nu verwerkt. Ze maken het in een tweede fase mogelijk om doelgerichte stalen van het sediment te nemen.
Meer info
Wilt u meer weten over het waterbodembeleid in Vlaanderen van de OVAM en over de 'Studie hotspots'? Klik dan hier.