Op voorstel van Joke Schauvliege, Vlaams minister van Omgeving, Natuur en Landbouw, heeft de Vlaamse Regering de krachtlijnen van het instrumentendecreet goedgekeurd.
Die goedkeuring is een onderdeel van de ruimtelijke ordening van de toekomst in Vlaanderen, die het jongste jaar vorm heeft gekregen in het drieluik Beleidsplan Ruimte Vlaanderen, codextrein en instrumentendecreet. Zoals de titel aangeeft, reikt het decreet aan overheden en andere actoren instrumenten aan voor de realisatie van hun innovatieve ruimtelijke projecten. De focus van het nieuwe decreet ligt op vereenvoudiging, transparantie en gebruiksvriendelijkheid.
Joke Schauvliege: “Essentieel is de aanbouwfilosofie van het decreet. Nieuwe of later ontwikkelde instrumenten moeten op een toekomstig tijdstip een plaats kunnen krijgen in het decreet.”
Meest in het oog springend is de nieuwe regeling voor de vergoeding van eigenaars van gronden waarvan de bestemming wijzigt. De Vlaamse overheid maakt in het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen keuzes voor een andere ruimtelijke ordening, die de open ruimte en de natuur zal vrijwaren en het ruimtegebruik optimaliseert. Wie als gevolg daarvan zijn bouwgrond of industriegrond een andere bestemming ziet krijgen, bijvoorbeeld natuur, komt voortaan in aanmerking voor een schadeloosstelling van100% van de verkoopwaarde van de grond. Voorheen bedroeg deze schadeloosstelling slechts 80% van de aankoopwaarde. In de toekomst verloopt de procedure trouwens via de administratie en niet langer via de rechtbank.
Joke Schauvliege: “Ik ben ervan overtuigd dat ingrepen in de ruimtelijke ordening pas een draagvlak bij de bevolking zullen vinden, wanneer iedereen weet dat hij/zij een correcte, eerlijke vergoeding krijgt bij ruimtelijke ingrepen.”
Wanneer de overheid plannen maakt en een onroerend goed daardoor ernstig in waarde daalt (of de leefbaarheid van een bedrijf in het gedrang komt), kan de overheid verplicht worden om het onroerend goed aan te kopen.
In zeldzamere gevallen kan een burger ook voordeel putten uit de ruimtelijke plannen van de overheid, bijvoorbeeld wanneer landbouwgrond wordt omgezet naar bouwgrond. Vandaag wordt op de meerwaarde die zo ontstaat een heffing van maximaal 30% toegepast. Dit systeem met verschillende tariefschalen wordt vereenvoudigd tot twee schalen van 25% en 50% (boven of onder de grens van 250.000 euro meerwaarde).
Het instrumentendecreet introduceert activiteitencontracten. Zij bieden een oplossing voor tijdelijke kleinschalige en zonevreemde economische activiteiten in bestaande gebouwen in landbouw- en parkgebied. Concreet gaat het om kleinschalige handel, transport, bouw, ... in leegstaande hoeves. Dit nieuw instrument is van belang voor reconversie van het platteland.
Het instrumentdecreet biedt ook een basis voor het verhandelen van ontwikkelingsrechten. De overheid kan een eigenaar van een grond waar verdere ontwikkeling niet wenselijk is, in ruil ontwikkelingsrechten toekennen op een andere, beter geschikte grond. Die ontwikkelingsrechten kunnen bijvoorbeeld ook worden verkocht aan eigenaars van gronden waar de ontwikkelingsmogelijkheden wel mogen worden uitgebreid.
Een ander nieuw instrument is de billijke schadevergoeding die de overheid moet betalen aan eigenaars wanneer een bouw- of verkavelingsvergunning onuitvoerbaar wordt door een overheidsmaatregel. Zo zal een billijke schadevergoeding moeten worden betaald aan eigenaars die een verkavelingsvergunning onuitvoerbaar zagen worden door een beschermingsbesluit (onroerend erfgoed, Natura 2000, waterproblematiek, enzovoort).
Joke Schauvliege: “Dit instrumentendecreet helpt ons de ambitieuze doelstellingen uit het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen in de praktijk uit te voeren. Wij kunnen de inname van open ruimte halveren tegen 2025 en stopzetten tegen 2040, terwijl wij ook de individuele rechten van de burger waarborgen.”
Bron: Persbericht Joke Schauvliege, Vlaams minister van leefmilieu, natuur en cultuur