Het nieuwe VMM-Luchtkwaliteitsrapport 2012 bevestigt de trend van de afgelopen jaren dat de luchtkwaliteit in Vlaanderen verbetert. Voor nikkel wordt zelfs voor het eerst de Europese doelstelling gehaald. Joke Schauvliege, Vlaams minister van Leefmilieu: “Dat er zich een gunstige trend aftekent en de concentraties van de meeste polluenten afnemen, duidt erop dat het volgehouden luchtkwaliteitsbeleid lijkt te lonen. Die gunstige trend maakt ons echter niet blind voor de nog resterende knelpunten in specifieke aandachtszones en nieuwe inzichten inzake emissies.”
De Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) publiceert jaarlijks een rapport over de luchtkwaliteit in Vlaanderen. Experts maken modellen van de Vlaamse luchtkwaliteit en toetsen de meetresultaten van de meetnetten aan de Europese en Vlaamse regelgeving en aan de richtwaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO). Uit het rapport ‘Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest - jaarverslag immissiemeetnetten 2012’ blijkt dat de concentraties van de meeste luchtpolluenten de voorbije jaren stelselmatig dalen.
Fijn stof
Alle Vlaamse meetstations halen de jaargrenswaarde van 40 µg/m³ voor PM10. In 4 van de 35 meetstations blijft de dagconcentratie van 50 µg/m³ nog op te veel dagen te hoog. Toch is dit een opmerkelijke verbetering tegenover 2011 toen nog 17 meetstations in overschrijding waren. Overal in Vlaanderen wordt de Europese jaargrenswaarde voor PM2.5 van 25 µg/m³, die geldt vanaf 2015, gehaald. Hoewel de WGO-richtwaarde van 10 µg/m³ nog buiten bereik ligt, sluiten de resultaten van 2012 aan bij de dalende trend van de voorbije jaren.
Verkeer
In 2012 lag de jaargemiddelde concentratie stikstofdioxiden (NO2) van alle Vlaamse meetposten onder de jaargrenswaarde (40 µg/m³) behalve bij vier meetstations in de Antwerpse haven en de Antwerpse agglomeratie. Op basis van het Vlaams luchtkwaliteitsplan (2012) besloot Europa om voor deze zones tot 2015 uitstel te verlenen voor het halen van de jaargrenswaarde.
Alle vier de meetstations liggen in een verkeersdrukke omgeving. Om de impact van het verkeer te kennen, is behalve stikstofoxide (NOx: NO en NO2) ook roet een geschikte parameter. De VMM meet zwarte koolstof als maat voor roet. De concentraties blijken vooral hoog te zijn in smalle straten tussen hoge gebouwen. Onderzoek van de VMM langs een snelweg toont ook het verband met zwarte koolstof, waarvan de concentratie sterk afneemt met de afstand tot de snelweg. De correlatie voor fijn stof als dusdanig met het verkeer is veel minder uitgesproken. Voor zwarte koolstof bestaat er momenteel geen wetgeving, ook niet Europees.
Precies om nog minutieuzer naar de invloed van het verkeer op de luchtkwaliteit te kunnen peilen, breidde de VMM in 2012 haar meetnet voor zwarte koolstof fors uit van 6 tot 14 meetstations.
Ozonsmog
In 2012 kenden we in de zomer een episode van ozonsmog, de langste en meest intense sinds 2005. Toch bleef de overlast voor de gezondheid beperkt. De gemeten ozonconcentraties bleven onder de Europese streefwaarden. Wel zijn de Europese langetermijndoelstellingen voor ozon momenteel nog ver buiten bereik.
Zware metalen
Vlaanderen haalt in 2012 voor het eerst de Europese doelstelling voor nikkel. Voor arseen en cadmium zijn er nog lokale problemen in Beerse en Hoboken nabij gekende industriële bronnen. Vlaanderen hanteert al sinds 2007 een grenswaarde voor cadmium maar sinds 31 december 2012 gelden Europese streefwaarden voor zowel cadmium als nikkel en arseen.
Expertise in Europa
Lucht is uiteraard grenzeloos. Vandaar dat het belangrijk is om op internationaal vlak expertise te delen. De VMM heeft met de VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek) het Europees Life+ project ATMOSYS (www.atmosys.eu) uitgevoerd. Met dit project werden modellen ontwikkeld en geëvalueerd die toelaten de luchtkwaliteit in heel Vlaanderen te beoordelen en te voorspellen. In deze modellen krijgt roet veel aandacht. Het is de bedoeling dat beleidmakers uit heel Europa deze modellen zullen gebruiken.
Als projectleider van het Europese Joaquin-project, uitgevoerd met partners uit Noord-Frankrijk, Nederland en het Verenigd Koninkrijk, lanceerde de VMM een nieuwe website met informatie over luchtverontreiniging in Noordwest-Europa (www.joaquin.eu). Het grote publiek kan terecht op www.properelucht.be
Lees het volledige rapport ‘Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest - jaarverslag immissiemeetnetten 2012’ op www.vmm.be/pub