Resultaten seismisch onderzoek diepe geothermie in centraal Limburg

Is duurzame energievoorziening op basis van aardwarmte of diepe geothermie mogelijk in de regio As, Bilzen, Dilsen-Stokkem, Genk, Hasselt, Houthalen-Helchteren, Maaseik, Meeuwen-Gruitrode, Opglab­beek, Zonhoven en Zutendaal? VITO - in samenwerking met EnergyVille - zette hierover een studie op, waarvan het meest zichtbare onderdeel, de seismische meetcampagne, in maart 2015 plaatsvond. De analyse van de meetresultaten geven nu meer inzicht in de parameters, die het potentieel aan diepe geo­thermie bepalen. De combinatie van de diepte waarop het potentieel ondergronds reservoir (Kolenkalk) zich bevindt en de aanwezigheid van breuken daarin wijzen op een reëel geothermisch potentieel. VITO/EnergyVille is reeds gestart met een vervolgstudie om dit potentieel meer in detail te kunnen berekenen. Deze studie maakt deel uit van het SALK-dossier “Naar een duurzame energievoorziening in steden”. Ook het bovengronds potentieel voor diepe geothermie moet in kaart worden gebracht: is er een afzetmarkt voor de warmte en/of elektrici­teit? Wordt vervolgd.

Seismische campagne

De diepe ondergrond (onder de steenkoolhoudende lagen) van Zutendaal tot Meeuwen-Gruitrode bleek nog een blinde vlek te zijn op de kaart. In het kader van het VITO-project naar het potentieel van diepe geothermie in Vlaanderen is VITO dit meer in detail gaan onderzoeken. De seismische meetcampagne was hierin een belangrijk onderdeel. De steen­kool­­ontginning zorgde voor een verstoord seismisch signaal, waarmee rekening moest worden gehouden bij de analyses en berekeningen. Bovendien wisten de geologen dat de laag, waarin ze specifieke interesse hadden, de Kolenkalk, over het hele gebied relatief steil afhelt naar het noordoosten. Tot slot is de trilkracht van de trilwagens aangepast in functie van de verstedelijking.

Na een eerste analyse bleken de meetresultaten tot op een diepte van 3 km redelijk goed tot goed te zijn en dus bruikbaar.  Wat al een positief resultaat op zich is.

Eerste impressie van de diepe ondergrond

Uit de meetresultaten hebben de onderzoekers de top van het potentieel reservoir en de locatie van de breuken in de ondergrond kunnen in kaart brengen. De ligging en de werking (evolutie in de tijd) van de breuken zijn een belangrijk gegeven voor geothermie, zeker op grote diepte. Hoe recenter de breukwerking, hoe meer kans verhoogde doorlatendheid en bijgevolg op diepe geothermie. En hoe dieper het potentieel reservoir ligt, hoe warmer het water zal zijn. In het uiterste Noorden van deze meetcampagne, m.a.w. Meeuwen-Gruitrode, bevindt de top van de Kolenkalk zich op ca. 2 900 m diepte. Dit is vergelijkbaar met de proefboring op de Balmatt-site, waar de top van de Kolenkalk zich op 3 170 m diepte bevindt. De gegevens van de Balmatt-proefboring zullen dus ook zeer relevant zijn voor dit gebied.

Als algemene conclusie kan men stellen dat de combinatie van de diepte waarop het potentieel reservoir (Kolenkalk) zich bevindt en de aanwezigheid van breuken daarin wijzen op een reëel geo­thermisch potentieel voor centraal Limburg.

Volgende stappen

VITO/EnergyVille is reeds gestart met een vervolgstudie om dit potentieel meer in detail te kunnen berekenen. Deze studie maakt deel uit van het SALK-dossier “Naar een duurzame energievoorziening in steden” en loopt tot juli 2018. Tussentijdse resultaten kunnen ook reeds bepalend zijn voor een mogelijke proefboring.

Ook het bovengronds potentieel voor diepe geothermie moet in kaart worden gebracht: is er een afzetmarkt voor de warmte en/of elektriciteit? Daarvoor neemt VITO/EnergyVille contact op met de gemeenten en bedrijven alsook intercommunales, in de eerste plaats in de gemeenten waar het geothermisch potentieel het meest veelbelovend lijkt.

VITO bereidde dit project grondig voor in samenwerking met de betrokken gemeentebesturen, die de inwoners van hun grondgebied op de hoogte brengen van de stappen in dit project.

Illustratie