Europa, centrum van recycling of draaischijf voor illegaal afvaltransport?

Europa, en Vlaanderen in het bijzonder, is wereldleider op het gebied van afvalrecycling. Onze huidige recyclingcapaciteit op peil houden en zelfs vergroten is daarom een cruciale economische uitdaging. Daarvoor moet Europa vlotter kunnen beschikken over materialen die er van nature niet voorhanden zijn. Een manier om die resources aan te boren is afvalrecycling of ‘Urban Mining’. Volgens de Europese Commissie verloopt een kwart van alle afvalexport vanuit Europese havens naar Afrika en Azië echter illegaal. Nadat het afval Europa heeft verlaten, wordt het dan vaak op een niet-efficiënte en niet-milieuvriendelijke manier gerecycled. Het is daarom van essentieel belang dat die illegale export wordt bestreden zodat het milieu en de gezondheid van de mens worden beschermd maar tegelijk ook een duurzame economie wordt ondersteund.

Als gevolg van de toenemende vraag in de opkomende landen en de overgang naar een duurzame economie (photovoltaics, elektrische voertuigen enz.) neemt de behoefte aan grondstoffen wereldwijd toe. Europa wordt steeds meer afhankelijk van import. Er is nochtans een alternatief, nl. ‘Urban Mining’ of terugwinning van afval. We beschikken in Europa over de industriële capaciteit om die resources op een efficiënte, duurzame en ecologische manier te gebruiken. Maar de export blijft toenemen en een groot deel van het afval gaat illegaal naar landen in Afrika of Azië, waar het vervolgens minder efficiënt wordt gerecycled. Daarbij gaan grondstoffen verloren, krijgt het milieu het zwaar te verduren en komt de gezondheid van de mens in gevaar.

Door de strijd aan te binden met die illegale afvalexport worden grondstoffen toegankelijker, wordt een efficiëntere recycling verzekerd, wordt een hogere kwaliteit gegarandeerd en wordt investeren in de recyclingsector aantrekkelijker, wat ook de werkgelegenheid ten goede komt. Joke Schauvliege, Vlaams minister van Leefmilieu: “Van bij het begin van mijn mandaat heb ik van duurzaam grondstoffenbeheer een van de prioriteiten van de Vlaamse regering gemaakt, door de principes van de kringloopeconomie zo veel mogelijk toe te passen. Hoewel Vlaanderen internationale faam geniet op het gebied van recyclage, moeten we verder innoveren in deze technologieën en andere landen met onze expertise helpen. Dat zal ook bijdragen tot het bestrijden van de illegale afvalexporten.”

Op maandag 9 september organiseerden Agoria, OVAM (Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij), de Haven van Antwerpen en de Europese Commissie een evenement over deze problematiek, met verschillende Belgische en Europese sprekers. Het doel was om de politieke wereld bewuster te maken, best practices uiteen te zetten en uit te wisselen, ertoe aan te zetten om nieuwe maatregelen te nemen en na te denken over de middelen om die maatregelen uit te voeren. “Wij willen niet dat de Haven van Antwerpen wordt bestempeld als ‘draaischijf van illegaal afval’. We doen dan ook alles om het probleem mee te helpen bestrijden”, verzekert Jan Verbist van de Haven van Antwerpen.

Reglementering is er al, maar hoewel die vaak goed is, is ze ontoereikend en soms ook moeilijk in de praktijk toe te passen. Er zijn verschillende complementaire en gecoördineerde maatregelen nodig om het uiteindelijke doel te realiseren, d.i. de illegale export van afval bestrijden, de legale handel bevorderen en op die manier grondstoffen ook toegankelijker maken. Bovendien moet in de verschillende Europese havens hetzelfde controleniveau worden toegepast. Janez Potocnik, Europees commissaris voor Leefmilieu: "De illegale afvalexporten hebben een impact op het milieu en de gezondheid maar hebben ook tot gevolg ook dat waardevolle grondstoffen, edele metalen zoals bijv. kobalt en indium in afgedankte elektronische toestellen voor ons verloren gaan, die anders in onze economische kringloop zouden kunnen terugkeren. Dat is ook de reden waarom de Commissie in juli een voorstel heeft aangenomen om op het niveau van de lidstaten strenger te gaan controleren en zo illegale exporten te voorkomen door een risicogebaseerde aanpak, meer samenwerking en opleiding alsook inspecties ter plaatse. Ons voorstel zou er moeten toe bijdragen dat afval beter wordt beheerd, gevaarlijke afvalstoffen correct worden verwerkt en grondstoffen beter worden gevaloriseerd.”

De Europese Commissie heeft al instrumenten ontwikkeld maar de uiteindelijke controle ligt bij de lidstaten. Het zijn nl. de verschillende landen die voor de concrete uitvoering moeten zorgen. Intelligente controle kan bijv. betekenen dat een lijst wordt opgesteld van de ondernemingen en landen die de regels voor een duurzame recycling van hoge kwaliteit respecteren zodat de controles kunnen worden toegespitst op de andere. “Het is niet de bedoeling om de grenzen te sluiten”, reageert Patrick Van den Bossche van Agoria geruststellend. “Maar wanneer we afval exporteren, moeten we er zeker van zijn dat het naar een land gaat waar het correct wordt gerecycled en dat het milieu en de gezondheid van de bevolking er niet in gevaar worden gebracht.”

Bron : Agoria

_________________

Extra info :

Raadpleeg de presentatie (bron : Agoria)	Janez POTOČNIK, Member of the EC in charge of Environment, participates in Antwerp in the kick-off event on combatting illegal export of waste and materials in Europe (Source : © European Union, 1995-2013)