Circulaire economie: Commissie verheugd over definitieve goedkeuring door Raad van nieuwe regels inzake kunststoffen voor eenmalig gebruik om plastic zwerfvuil op zee te verminderen

De Raad van de EU heeft vandaag de ambitieuze maatregelen goedgekeurd die de Commissie heeft voorgesteld om zwerfvuil op zee aan te pakken. Het gaat met name om zwerfvuil dat afkomstig is van de tien kunststofproducten voor eenmalig gebruik die het vaakst op Europese stranden worden aangetroffen, van achtergelaten vistuig en van kunststoffen die onder invloed van zuurstof afbreekbaar zijn.

De regels voor kunststoffen voor eenmalig gebruik en vistuig bevatten verschillende maatregelen voor verschillende producten. Zij maken de EU voortrekker wat betreft de wereldwijde strijd tegen zwerfvuil op zee. Wanneer alternatieven voorhanden en betaalbaar zijn, worden kunststofproducten voor eenmalig gebruik, zoals bestek, borden en rietjes, uit de markt geweerd. Voor andere producten ligt de nadruk op het beperken van het gebruik ervan in de lidstaten, op voorschriften inzake ontwerp en etikettering en op verplichtingen op het vlak van afvalbeheer en -verwijdering voor de producenten.

Eerste vicevoorzitter Frans Timmermans, verantwoordelijk voor duurzame ontwikkeling: "In de Europese samenleving groeit het besef dat alles in het werk gesteld moet worden om een einde te maken aan de plasticverontreiniging in onze oceanen. De Europese Unie komt tegemoet aan deze duidelijke vraag van de burgers. We hebben ambitieuze stappen gezet door concrete maatregelen in te voeren om het gebruik van kunststoffen voor eenmalig gebruik te verminderen. De nieuwe regels die vandaag zijn goedgekeurd, zullen ons helpen de gezondheid van de burgers en onze natuurlijke omgeving te beschermen. Tegelijkertijd wordt duurzamere productie en consumptie bevorderd. We kunnen er allen trots op zijn dat Europa nieuwe en ambitieuze normen vaststelt en het pad effent voor de rest van de wereld."

Vicevoorzitter Jyrki Katainen, verantwoordelijk voor banen, groei, investeringen en concurrentievermogen: "Een moderne economie moet de hoeveelheid plastic afval verminderen en ervoor zorgen dat we het merendeel van de gebruikte kunststoffen recyclen. Meer innovatieve en duurzame productiemethoden zullen Europese bedrijven nieuwe kansen bieden. Dat is goed voor het concurrentievermogen, de groei en de werkgelegenheid. Met de nieuwe regels wordt niet alleen de plasticverontreiniging aangepakt, maar groeit de Europese Unie ook uit tot wereldleider op het gebied van duurzamer plasticbeleid, waardoor onze circulaire economie wordt gestimuleerd."

Karmenu Vella, commissaris voor Milieu, Maritieme Zaken en Visserij: "Plastic rietjes of vorken zijn kleine voorwerpen, maar ze kunnen op grote schaal en langdurig schade veroorzaken. De wetgeving inzake kunststoffen voor eenmalig gebruik is van toepassing op 70 % van de voorwerpen waaruit zwerfvuil op zee bestaat. De milieuschade die wordt vermeden, zou anders tegen 2030 oplopen tot 22 miljard euro. De EU heeft snel en doeltreffend gereageerd op een voorstel dat de Commissie slechts een jaar geleden heeft ingediend. Dit is Europese wetgeving op zijn best: er wordt tegemoetgekomen aan wat de burgers willen, de aarde en de bevolking hebben er baat bij, en de EU speelt een mondiale voortrekkersrol."

De nieuwe regels zijn proportioneel en op maat gemaakt om de beste resultaten te bereiken. Dit betekent dat op verschillende producten verschillende maatregelen zullen worden toegepast. De nieuwe regels introduceren:

• een verbod op geselecteerde producten voor eenmalig gebruik van kunststof waarvoor alternatieven op de markt bestaan: wattenstaafjes, bestek, borden, rietjes, roerstaafjes, stokjes voor ballonnen, bekers, voedsel- en drankverpakkingen van geëxpandeerd polystyreen en alle producten van onder invloed van zuurstof afbreekbare kunststof;
• maatregelen voor het terugdringen van het verbruik van voedselverpakkingen en drinkbekers van plastic en specifieke markering en etikettering van bepaalde producten;
• regelingen inzake uitgebreide producentenverantwoordelijkheid voor de kosten voor het opruimen van afval, van toepassing op producten zoals tabaksfilters en vistuig;
• een doelstelling om uiterlijk in 2029 90 % van de plastic flessen gescheiden in te zamelen (77 % tegen 2025), ontwerpeisen voor de manier waarop doppen aan flessen worden bevestigd, en de doelstelling om vanaf 2025 25 % gerecyclede kunststof in petflessen op te nemen, en vanaf 2030 30 % in alle plastic flessen.

Volgende stappen

Na de goedkeuring door de Raad die vandaag heeft plaatsgevonden, worden de teksten in het Publicatieblad van de Europese Unie gepubliceerd. De richtlijn zal 20 dagen na die bekendmaking in werking treden. De lidstaten hebben vervolgens twee jaar de tijd om de wetgeving in nationaal recht om te zetten.

In de richtlijn zijn verschillende termijn voor de omzetting van bepaalde maatregelen vastgesteld:

• de verbodsbepalingen en de markeringsplicht moeten twee jaar na de inwerkingtreding worden uitgevoerd;
• vijf jaar na de inwerkingtreding van de richtlijn geldt voor drankverpakkingen tot 3 liter de verplichting dat doppen en deksels eraan moeten blijven vastzitten;
• de aanvullende verplichtingen inzake uitgebreide producentenverantwoordelijkheid worden, afhankelijk van het product, tussen januari 2023 en 31 december 2024 van kracht.

Achtergrond

De richtlijn inzake kunststoffen voor eenmalig gebruik is een essentieel onderdeel van het actieplan voor de circulaire economie van de Commissie-Juncker en maakt deel uit van de EU-kunststoffenstrategie. Die strategie is de meest omvattende ter wereld en gaat uit van een materiaalspecifieke levenscyclusbenadering om verspilling en kunststof zwerfvuil tegen te gaan. Bovendien wordt de visie van een slimme, innovatieve en duurzame kunststofindustrie ondersteund.

Met de richtlijn wordt een aanpak gevolgd die vergelijkbaar is met die van de succesvolle richtlijn plastic draagtassen uit 2015, die een snelle verandering in het gedrag van de consument heeft teweeggebracht. De nieuwe maatregelen zullen voordelen opleveren voor zowel het milieu als de economie. Zo kunnen we bijvoorbeeld:

• de uitstoot van 3,4 miljoen ton CO₂-equivalent vermijden;
• tegen 2030 milieuschade ten belope van 22 miljard euro vermijden; en
• de consument naar schatting 6,5 miljard euro besparen.

Meer informatie