4 miljoen euro voor natuurinrichtingsprojecten 'Torfbroek' (Kampenhout) en 'Vrieselhof' (Ranst)

Joke Schauvliege, Vlaams minister van Omgeving, Natuur en Landbouw, heeft vandaag het natuurinrichtingsproject “Torfbroek” goedgekeurd. In 2017 werd hierover een projectrapport opgesteld door de Vlaamse Landmaatschappij, in nauw overleg met het Agentschap voor Natuur en Bos, de gemeente Kampenhout, Natuurpunt en enkele burgers met een groot hart voor natuur. Het dossier dat de minister goedkeurde bevat de concrete maatregelen en het totale kostenplaatje dat 2.359.000 euro bedraagt.

Het Torfbroek behoort ondanks zijn bescheiden oppervlakte van 47,5 hectare tot de meest waardevolle natuurgebieden in Europa. Als restant van een uitgestrekt - en voor de lage landen uniek - moeras dat wordt gevoed door zeer kalkrijk grondwater, ontsnapte het in de jaren ’30 maar nipt aan een verkaveling. In 1981 werd het Torfbroek het eerste erkende natuurgebied van België. Grote open waterplassen en een kleinschalige perceelstructuur van vroegere beemden vormen een fraai landschappelijk geheel. Het gebied herbergt een aantal unieke vegetaties van zeldzame hooilanden (o.m. blauwgraslanden), trilvenen en kalkmoeras, rietvelden en open water (o.m. kranswiervegetaties). Voor verschillende plantensoorten is dit gebied de laatste groeiplaats in Vlaanderen.

Door de goedkeuring van dit natuurinrichtingsproject maakt Joke Schauvliege financiële middelen vrij om een uitgebreid natuurherstel door te voeren en zet zij mee haar schouders onder de versterking van de biodiversiteit. Een belangrijkste focus van het project ligt op het versterken en voor de toekomst veiligstellen van de unieke natuurwaarden. Op heel wat plekken zijn nog natuurwaarden te winnen. Terreinophogingen en voormalige visvijvers worden omgevormd tot natuurlijke kalkrijke moerasbiotopen, een stort wordt gesaneerd en ontwikkeld tot trilveen, slib wordt verwijderd uit de grote waterplassen, constructies en verhardingen verdwijnen en het grachtenstelsel wordt in ere hersteld. Om het arbeidsintensieve maaibeheer van de moerasbiotopen te vergemakkelijken worden beheerwegen aangelegd. Daarmee worden ook de wandelmogelijkheden voor omwonenden, natuurliefhebbers en andere recreanten verbeterd. Naast een gloednieuw beheergebouw komen er een aantal recreatieve voorzieningen zoals een knuppelpad over de moerasbiotopen en een vogelkijkwand met zicht over de fauna- en floravijver. Die zullen ook toegankelijk zijn voor rolstoelgebruikers.

De plannen worden nu gedetailleerd, de nodige toelatingen aangevraagd en aannemers geselecteerd. Als alles loopt zoals voorzien, dan kunnen de werken van start gaan vanaf het najaar. De werken worden uitgevoerd door de Vlaamse landmaatschappij in opdracht van het Agentschap voor Natuur en Bos en in nauw overleg met alle betrokken partners. 

Natuurinrichting Vrieselhof goedgekeurd

Het project wordt uitgevoerd in het provinciaal groendomein Vrieselhof in Ranst en geeft uitvoering aan het natuur- en erfgoedbeheerplan dat werd opgesteld voor het gebied.

In de vallei van het Groot Schijn, waar Antwerpen eindigt en de Kempen beginnen, ligt het indrukwekkend rustig kasteeldomein Vrieselhof. Het domein kenmerkt zich door een verscheidenheid aan bijzondere biotopen.

Eén van de belangrijkste doelstellingen van het natuurinrichtingsproject is het verbeteren van de leefomstandigheden voor een aantal Europees beschermde dier- en plantensoorten die er voorkomen. Voorbeelden van die zeldzame soorten zijn de kleine modderkruiper en rivierdonderpad (vissen), verschillende vleermuizensoorten, het geel schorpioenmos en de elzenbroekbossen.

Daarnaast zijn er verschillende hydrologische ingrepen voorzien die een meer natuurlijk functionerend valleisysteem beogen. Dat is goed voor de natuur. Door de afgraving van opgehoogde percelen en het plaatsen van de nodige overloopconstructies ontstaan in de vallei de juiste omstandigheden voor waardevolle “natte natuur” en wordt het waterbergend vermogen van de vallei opnieuw hersteld. Daardoor verkleint de kans op overstromingen stroomafwaarts. Een win-winsituatie dus voor de natuur en de mens.

Het inrichten van een zolderkamer van het kasteel voor vleermuizen, lokale bosuitbreiding, het maken van ecologische verbindingen tussen de kasteelvijver en de Schijnvallei, het ruimen van de Rosse beek, het ontslibben van een bomkrater en het aanleggen van twee nieuwe poelen zijn enkele andere voorbeelden van de vele inrichtingsmaatregelen die voorzien zijn. Om bepaalde beheerwerken mogelijk te maken worden een aantal wegen verbeterd. Tenslotte wordt de aantrekkingskracht van het gebied voor bezoekers verhoogd door de verbetering van de fietsverbinding tussen het kasteel en de antitankgracht en de aanleg van een knuppelpad ter hoogte van het fort.

De plannen kunnen nu verder worden uitgewerkt, de nodige toelatingen aangevraagd en aannemers geselecteerd. Als alles loopt zoals voorzien, dan kunnen de werken van start gaan vanaf het najaar. De werken worden uitgevoerd door de Vlaamse landmaatschappij in opdracht van het Agentschap voor Natuur en Bos en in nauw overleg met de provincie Antwerpen.  

Voor de uitvoering van het project reserveert Joke Schauvliege 1.625.000 euro. De provincie Antwerpen zorgt voor een cofinanciering van 300.000 euro. Er wordt ook beroep gedaan op Europese cofinanciering ten belope van 676.000 euro.

Bron: Persbericht Joke Schauvliege, Vlaams minister van leefmilieu, natuur en cultuur