Subsidie voor gemeenten: pilootprojecten strategische visie Beleidsplan Ruimte Vlaanderen

Op 20 juli 2018 keurde de Vlaamse Regering  de strategische visie over het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen goed. Deze visie zet nieuwe krachtlijnen uit voor het ruimtelijk beleid in Vlaanderen.

Het Departement Omgeving wil met de gemeenten rond de nieuwe uitdagingen aan de slag en zal pilootgemeenten die het ruimtelijk veranderingstraject mee in gang zetten ondersteunen met een subsidie- en samenwerkingstraject . 
Het subsidietraject loopt gedurende achttien maanden. Voor de subsidie wordt een maximaal bedrag bepaald, waarbij de aanvrager moet aangeven welk bedrag hij nodig heeft en welke producten er daarmee binnen de subsidieperiode geleverd worden.
Projecten worden geselecteerd op basis van hun pilootwaarde en hun bijdrage aan het ruimtelijk veranderingstraject dat de strategische visie BRV vooropstelt.

• Subsidiereglement pilootprojecten BRV (59 kB)

Projecten met zes soorten acties

Er zijn zes acties waarrond (groepen van) gemeenten een projectvoorstel kunnen indienen. In een projectvoorstel kunnen verschillende acties gecombineerd worden. 

• Opmaak van een (inter)gemeentelijk beleidsplan
• Oprichting van een intergemeentelijke commissie voor ruimtelijke ordening
• Beleidsmatig gekaderde toepassing van de maatregelen van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening ter bevordering van het ruimtelijk rendement
• Ontwikkeling van een slim parkeerbeleid in functie van ruimtelijk rendement
• Structurele implementatie van de tien ruimtelijke kernkwaliteiten zoals opgenomen in de strategische visie van het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen in de lokale praktijk, met inbegrip van de vergunningspraktijk
• Opmaak van een convenant volgens het Instrumentendecreet (subsidie aanvragen pas mogelijk na inwerkingtreding van het instrumentendecreet)

Opmaak van een (inter)gemeentelijk beleidsplan

Met deze subsidie willen we

• de opstart van een (inter)gemeentelijk ruimtelijk beleidsplan ondersteunen dat lokaal een vernieuwing van het ruimtelijk beleid inzet 
• kennis en ervaring rond het (inter)gemeentelijk ruimtelijk beleidsplan (laten) opbouwen.

Het decreet van 8 december 2017 introduceerde in de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening een  volledig nieuw planningssysteem met de beleidsplanning. De inzet van het ruimtelijk veranderingstraject op het terrein kan versneld worden door te stimuleren om de bestaande structuurplannen te vernieuwen, in inhoud en vorm, naar een beleidsplan. 

De strategische visie BRV stelt dat lokale besturen in hun beleidsplannen de (boven)lokale uitdagingen formuleren die zij wensen aan te gaan en de ruimtelijke werven die zij willen realiseren. Het Vlaams ruimtelijk beleid stimuleert daarbij een bovenlokale geïntegreerde gebiedswerking. Maatschappelijke en ruimtelijke vraagstukken hebben immers vaak een duidelijke bovenlokale dimensie. In lijn met deze ambities van de strategische visie BRV werd expliciet de mogelijkheid van een intergemeentelijk beleidsplan ingevoerd.

De juridische mogelijkheden op dit vlak zijn zeer flexibel ontworpen (intergemeentelijke strategische visie en/of intergemeentelijke beleidskaders kunnen naargelang behoefte gecombineerd worden) en moeten een stimulans tot intergemeentelijk beleidsplanningsinitiatief zijn. 

Oprichting van een intergemeentelijke commissie voor ruimtelijke ordening

Met de subsidie willen we  bij de start van een nieuwe lokale legislatuur

• pilootgemeenten ondersteunen om een intergemeentelijke GECORO op te richten
• kennis en ervaring over de intergemeentelijke GECORO (laten) opbouwen

Het decreet van 8 december 2017 voerde in de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening de mogelijkheid in om met verschillende gemeenten samen een GECORO op te richten.  Een intergemeentelijk GECORO is een kans om tegelijkertijd de bestuurskracht van een kleine gemeente (die er moeilijk in slaagt een GECORO samen te stellen) te ondersteunen en intergemeentelijke samenwerking op het vlak van ruimtelijk beleid te stimuleren. 

De strategische visie BRV wil tot een bovenlokale aanpak van ruimtelijke opgaven aanzetten. Een intergemeentelijke GECORO kan een stap in deze richting betekenen door bijvoorbeeld een gemeenschappelijke visie op de GECORO-advisering te ontwikkelen, bijzondere aandacht te hebben voor een verbreding naar omgevingsdenken, en een motor te zijn voor een bovenlokale aanpak van ruimtelijk beleid. 

Verhogen ruimtelijk rendement

Met de subsidie willen we

• het gebruik van de nieuwe decretale mogelijkheden  bevorderen om  ruimtelijk rendement te verhogen

  • een goede, beleidsmatig gekaderde toepassing van de nieuwe decretale mogelijkheden bevorderen
  • kennis en ervaring rond die toepassing (laten) opbouwen

Het decreet van 8 december 2017 voerde nieuwe bepalingen in die ruimtelijk rendement bevorderen. Zo zijn verkavelingsvoorschriften van verkavelingen ouder dan 15 jaar geen weigeringsgrond meer voor aanvragen voor een omgevingsvergunning voor stedenbouwkundige handelingen (art. 4.3.1, §1 en 4.4.1, §2 VCRO), kan er van  de voorschriften van BPA’s ouder dan 15 jaar worden afgeweken bij aanvragen voor een omgevingsvergunning voor stedenbouwkundige handelingen (art. 4.4.9/1 VCRO), maar werd ook het ruimtelijk rendement als beoordelingselement bij de goede ruimtelijke ordening toegevoegd (art. 4.3.1, §2, VCRO).  

Dit zijn belangrijke decretale mogelijkheden in het kader van de strategische doelstelling van het BRV om het dagelijks bijkomend ruimtebeslag te verminderen tot 0 ha in 2040 zijn. Gemeenten die projecten rond dit thema indienen, laten in het kader van het subsidietraject zien hoe zij met deze nieuwe regels in hun beleidspraktijk aan de slag gaan en daarbij de filosofie van de strategische visie van het BRV lokaal laten doorwerken. Welke instrumenten zetten zij in om hierrond een consequent beleid te voeren? Hoe brengen ze de lokale rendementskansen in beeld als input naar hun beleidsplan?

Ontwikkeling van een slim parkeerbeleid in functie van ruimtelijk rendement

Met de subsidie willen we een doeltreffend en innovatief lokaal parkeerbeleid stimuleren en ondersteunen als onderdeel van het ruimtelijk beleid dat bijdraagt aan het terugdringen van ruimtebeslag.

Een slim lokaal beleid rond parkeren kan zorgen voor een behoorlijke ruimtewinst en daardoor een belangrijk steentje bijdragen aan de strategische doelstelling van het BRV rond het verminderen van bijkomend ruimtebeslag. 

De concrete uitdaging is een doelgericht parkeerbeleid te integreren in het ruimtelijk beleid. Hierbij kunnen verschillende instrumenten en tools ingezet worden die het ruimtebeslag en de verharding van het parkeren reduceren.

Structurele implementatie van de tien ruimtelijke kernkwaliteiten 

Met de subsidie willen we het lokaal toepassen van de 10 kernkwaliteiten voor ruimtelijke ontwikkeling ondersteunen om zo de ruimtelijke en leefkwaliteit in dorpskernen en woonwijken te verhogen.

De strategische visie van het BRV formuleert in functie van het nastreven van een palet van leefomgevingen 10 kernkwaliteiten voor ruimtelijke ontwikkeling met het oog op een goede inrichting in projecten. 

Deze kernkwaliteiten zijn: 

• Gedeeld en meervoudig gebruik  
• Robuustheid en aanpasbaarheid  
• Herkenbaarheid, leesbaarheid en visuele aantrekkelijkheid van de omgeving 
• Waardering van erfgoed en de karakteristieken van het landschap  
• Biodiversiteit, ecologische samenhang en bodemkwaliteit  
• Klimaatbestendigheid  
• Energetische aspecten  
• Gezondheid  
• Inclusief samenleven  
• Economische vitaliteit

Voor meer toelichting en de invulling van deze kernkwaliteiten wordt verwezen naar de op 20 juli 2018 goedgekeurde strategische visie van het BRV.

Gemeenten tonen in het kader van het subsidietraject aan hoe zij hierrond lokaal een beleid ontwikkelen, hoe zij in concrete lokale projecten deze kernkwaliteiten toepassen en hoe zij tot een toepassing ervan sensibiliseren en stimuleren in lokale projecten.

Opmaak van een convenant volgens het Instrumentendecreet (aanvragen pas mogelijk na goedkeuring instrumentendecreet)

Met de subsidie willen we 

• gemeenten ondersteunen die in bovenlokaal verband met de convenantbenadering aan de slag willen
• de convenant als instrument verder operationaliseren
• kennis en ervaring hierrond (laten) opbouwen. 

Het Instrumentendecreet wil een decretaal kader scheppen voor een convenantbenadering om op een samenhangende en gebiedsgerichte manier om te gaan met de reconversie van vrijgekomen gebouwen in agrarisch gebied. Het convenant is een beleidsovereenkomst tussen de Vlaamse Regering en de gemeente(n). Opdat dit nieuwe instrument kan bijdragen aan het terugdringen van verharding en ruimtebeslag, zoals vooropgesteld met de strategische visie BRV, is het belangrijk dat het convenant wordt ingezet om ruimtelijke deals te faciliteren.  

Hiervoor kunt u nu nog geen subsidie aanvragen.

Lees ook

• Raamcontract Lokale Ruimte Trajecten voor gemeenten uit Vlaams-Brabant

Bron: Departement Omgeving, Vlaamse Overheid