Een pneumatische transportinrichting zuigt het bulkgoed door een gesloten buizensysteem. Een compressor op het einde van het buizensysteem zorgt voor de ontwikkeling van de nodige onderdruk.
Zuigsystemen bestaan zowel in mobiele als stationaire uitvoering. Mobiele installaties zijn geschikt als verschillende overslagactiviteiten plaatsvinden op dezelfde locatie of als de installatie maar af en toe gebruikt wordt.
Via een aanzuigmondstuk wordt het materiaal opgezogen en onder vacuüm verder getransporteerd tot waar de luchtstroom van de materiaalstroom wordt gescheiden. Normale transportbanden voeren de bulkgoederen dan tot hun bestemming.
Een pneumatische zuiger is zeer flexibel dankzij het draaiend vermogen en de kick-in/kick-out beweging van het aanzuigmondstuk, het buigvermogen en de telescopische bediening. Bijna elke plaats binnen de laadruimte is zo toegankelijk. Enkel wanneer de op te pikken laag te dun geworden is, dient een wiellader met laadschop ingezet te worden om het resterende materiaal bijeen te schrapen.
De capaciteit van een pneumatische zuiger is afhankelijk van het bulkgoed, de dwarsdoorsnede van het buizensysteem, de luchtdruk en de weg die het goed dient af te leggen. Capaciteiten van 500-600 ton/h voor graan en 1000 ton/h voor aluminium oxide zijn bijvoorbeeld mogelijk..
Toepassingsgebied
Pneumatische zuigsystemen zijn geschikt voor droge bulkmaterialen met een densiteit lager dan 1,2 g/cm³ zoals graan, aluminium oxide, petroleum cokes, cement, kalksteen, klei (bv. kaoliniet), kaliumcarbonaat, natrium sulfaat en gelijkaardige chemicaliën, kunstmest, zout en sommige plastics. Kleverige stoffen vernauwen de doorgang waardoor de efficiëntie van het systeem daalt. Bij gebruik voor verschillende goederen kan dit leiden tot contaminatie, tenzij er intensief gereinigd wordt na elke beurt. [VITO, 2008]
Het vervangen van grijpers door continu lossystemen moet steeds geval per geval bekeken worden. Continu lossystemen zijn minder flexibel dan grijpers. De haalbaarheid van het gebruik van continu lossystemen is afhankelijk van de verscheidenheid aan type goederen, de verscheidenheid aan type recipiënten (vb. van klein binnenschip tot groot oceaanschip), de achterliggende technische installaties en de eventuele noodzaak om zowel los- als laad activiteiten te combineren.
Stofemissies
Een pneumatisch losinstallatie is een afgesloten systeem waarop een afzuigsysteem met doekenfilters geïnstalleerd kan worden. In theorie zijn emissieniveaus van 5 mg/Nm³ haalbaar. Het haalbare niveau is afhankelijk van de dimensionering van de filter en het gebruikte doekenmateriaal. In de praktijk worden waarden van 20-25 mg/Nm³ vastgesteld [EIPPCB, 2006]. De kans op stofemissies is daardoor beduidend lager dan bij grijpers. Het optreden van stofemissies is ook niet meer afhankelijk van het al dan niet goed uitvoeren van de manipulaties door de kraanman.
Volgens TNO [van Harmelen et al., 2002] resulteert het gebruik van continu lossystemen in een reductie van rond de 50% van de stofemissies.
Andere milieu-impact
Water/bodem
Continu lossystemen veroorzaken geen mors op het bedrijfsterrein of boven het wateroppervlak.
Energie
De energieconsumptie van pneumatische systemen is beduidend hoger dan voor mechanische systemen. Het verbruik voor lichte materialen zoals agrarische producten is ongeveer 1 kWh/ton. Voor zware metalen zoals klei en cement ligt het verbruik in de buurt van 2 kWh/ton. In vergelijking met een balanskraan – een kraan die enkel het netto gewicht van de grijperinhoud dient te hijsen – verbruikt een pneumatische installatie tot driemaal meer energie. [VITO, 2008]
Economische informatie
De energiekosten voor een zuiger kunnen tot driemaal hoger zijn dan voor een energiezuinige grijper.
Ook de investeringskosten worden iets hoger ingeschat [VITO, 2008]:
- Pneumatische zuiger 1000 m³/h (~600 ton/h): € 1.500.000-1.750.000
- Balanskraan met grijper 600 ton/h: 1.200.00 €
Volgens TNO [van Harmelen et al., 2002] is de kosteneffectiviteit van een continu lossysteem lager dan € 5 per gereduceerde kg PM10. Dit komt grofweg overeen met een kosteneffectiviteit van lager dan € 2,3 per kg gereduceerd stof (de maatstaf in de NeR om te bepalen of een stofreductiemaatregel economisch haalbaar is).
De ombouw van een discontinu los systeem (grijper) naar een continu lossysteem is erg duur voor bestaande installaties.