Verbetering van de luchtkwaliteit in Europese steden komt de volksgezondheid sterk ten goede

De meeste inwoners van Europese steden zijn blootgesteld aan slechte luchtkwaliteit. Volgens de meest recente (en gepubliceerde) schattingen van het Europees Milieuagentschap (EEA) overlijden er in Europa jaarlijks nog altijd meer dan 400 000 mensen vroegtijdig door fijnstof. Wegverkeer, landbouw, energiecentrales, industrie en huishoudens veroorzaken de meeste luchtverontreiniging in Europa. 

In zijn nieuwste rapport over de luchtkwaliteit in Europa ("Air Quality in Europe - 2017 report") maakt het EEA een actuele analyse van de luchtkwaliteit en de effecten ervan. Daartoe heeft het gebruikgemaakt van officiële gegevens uit 2015 van meer dan 2 500 waarnemingsstations in heel Europa. Het rapport werd door het EEA gepresenteerd tijdens de Europese week van Regio's en Steden 2017.

Uit de gegevens blijkt dat de luchtkwaliteit in Europa langzaam verbetert door reeds genomen of nog lopende beleidsmaatregelen en technologische ontwikkelingen. Hoge concentraties luchtverontreiniging hebben echter nog beduidende effecten op de gezondheid van de Europese burgers, waarbij fijnstof (Particulate Matter, PM), stikstofdioxide (NO₂) en troposferische ozon (O₃) de grootste schade aanrichten.

Volgens de schattingen van het rapport waren de PM2,5-concentraties in 2014 verantwoordelijk voor 428 000 vroegtijdige sterfgevallen in 41 Europese landen, waarvan circa 399 000 in de EU-28. Slechte luchtkwaliteit heeft ook grote economische effecten, leidt tot hogere medische kosten, verlaagt de productiviteit van werknemers en beschadigt bodem, gewassen, bossen, meren en rivieren.

“Als samenleving zouden we de prijs van luchtverontreiniging niet mogen accepteren. Met ingrijpende beslissingen en slimme investeringen in schoner vervoer, schonere energie en een schonere landbouw kunnen we niet alleen de vervuiling aanpakken maar ook de kwaliteit van ons leven verbeteren”, zei Hans Bruyninckx, uitvoerend directeur van het EEA. “Het is bemoedigend om te zien dat vele Europese regeringen en vooral steden nu opstaan om de volksgezondheid te beschermen door de luchtkwaliteit te verbeteren. Schone lucht is van iedereen, ook van de mensen in de steden.”

"Uit het verslag van het Europees Milieuagentschap blijkt dat slechte luchtkwaliteit nog steeds grote gevolgen voor de gezondheid heeft. De Europese Commissie is vastbesloten dit probleem aan te pakken en de lidstaten te helpen om ervoor te zorgen dat hun burgers lucht van de hoogste kwaliteit hebben", aldus Karmenu Vella, EU-commissaris voor Milieu, Maritieme Zaken en Visserij.

In het rapport van dit jaar wordt ook veel aandacht geschonken aan de landbouw, die veel luchtverontreinigende stoffen en broeikasgassen uitstoot. Een breed scala aan ingrepen, waaronder technisch en economisch uitvoerbare maatregelen, is voorhanden om de uitstoot uit de landbouw te beperken. Ze moeten wel op de benodigde schaal worden aangenomen en ook ver genoeg gaan, zo geeft het rapport aan.

Belangrijkste constateringen

• Fijnstof: 7% van de stedelijke bevolking in de EU-28 werd in 2015 blootgesteld aan PM_2,5-niveaus boven de jaarlijkse grenswaarden van de EU. Circa 82% werd blootgesteld aan niveaus boven de strengere WHO-richtlijnen.. Blootstelling aan PM_2,5 veroorzaakte naar schatting het vroegtijdig overlijden van 428 000 personen in 41 Europese landen in 2014.
• Stikstofdioxide: 9% van de stedelijke bevolking in de EU-28 werd in 2015 blootgesteld aan NO₂-niveaus boven de jaarlijkse grenswaarden van de EU en de WHO-richtlijnen. Blootstelling aan NO₂ veroorzaakte naar schatting het vroegtijdig overlijden van 78 000 personen in 41 Europese landen in 2014.
• Troposferische ozon: 30% van de stedelijke bevolking in de EU-28 was in 2015 blootgesteld aan O₃-niveaus boven de doelwaarden van de EU. Circa 95% was blootgesteld aan niveaus boven de strengere WHO-richtlijnen. Blootstelling aan O₃ veroorzaakte naar schatting het vroegtijdig overlijden van 14 400 personen in 41 Europese landen in 2014.

Toelichting bij de schattingen over gezondheidseffecten

De in dit rapport geschatte gezondheidseffecten zijn de effecten die kunnen worden toegeschreven aan blootstelling aan PM_2,5, NO₂ en O₃ in Europa in 2014. Deze schattingen zijn gebaseerd op informatie over luchtverontreiniging, demografische gegevens en de relatie tussen blootstelling aan concentraties vervuilende stoffen en specifieke gezondheidseffecten.

Onder vroegtijdig overlijden worden sterfgevallen verstaan die zich voordoen voordat iemand een verwachte leeftijd heeft bereikt. Dit is doorgaans de leeftijd van de standaard levensverwachting voor een bepaald land en geslacht. Aangenomen wordt dat vroegtijdig overlijden kan worden voorkomen als de oorzaak daarvan kan worden weggenomen.

Bron: Europees MIlieuagentschap, EEA