Verder onderzoek naar PAK’s in Menen en Genk, toont dat er in de winter slechts kleine verschillen zijn in PAK’s-gehalten met het landelijk controlegebied Houtem. Naast verkeer is houtverbranding een belangrijke bron van PAK’s. In de zomer zijn de PAK’s-gehalten in de lucht hoger in de steden Genk en Menen dan in een landelijk gebied. Vooral het verkeer is dan de oorzaak van het verschil. In deze nieuwe studie van het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie (LNE) toont de aanwezigheid van PAK’s in het lichaam geen verschillen tussen gebieden of leeftijden.
Bovendien waren zowel in Genk-Zuid als in Menen de gehalten van PAK’s in het lichaam vergelijkbaar met andere Vlaamse en buitenlandse studies. Om de PAK’s-gehalten verder te laten dalen, is het de bedoeling om samen met lokale actoren het huidige beleid te versterken met bijkomende acties rond de voornaamste bronnen van PAK’s, namelijk verkeer, gebouwverwarming, houtverbranding, roken en voeding.
PAK’s (polyaromatische koolstoffen) zijn stoffen die vrijkomen bij verbrandingsprocessen. We vinden ze onder meer terug in de uitlaatgassen van auto’s, de schoorsteen van een mazoutkachel, een open haard of houtkachel en in sigarettenrook. Ook de zwart verbrande deeltjes in gegrilde of gerookte voedingsmiddelen bevatten PAK’s. Die stoffen komen in het lichaam terecht via het inademen en via voeding en roken. Het is belangrijk om PAK’s te vermijden omdat een aantal ervan kankerverwekkend kunnen zijn.
In meetcampagnes uitgevoerd in de periode 2010-2011, werden bij jongeren die wonen in de buurt van de industriegebieden ‘Genk-Zuid’ en ‘Menen’ hogere waarden van PAK’s in het lichaam gemeten, vergeleken met jongeren uit algemeen Vlaanderen. Om de oorzaak van de vastgestelde verhoging in Genk-Zuid en Menen te zoeken en de voornaamste (lokale) bronnen in kaart te brengen, voerde het Departement LNE verder onderzoek uit.
In de zomer van 2015 en de winter van 2016 werden bij 50 bewoners van Genk/Diepenbeek en Menen urinestalen verzameld om PAK-merkers in het lichaam te meten. Verder werden in de omgevingslucht 22 PAK’s en een typische merker voor houtverbranding bepaald.
Resultaten PAK’s in de omgevingslucht
In de zomerperiode waren de PAK’s gehalten in de lucht duidelijk hoger in Genk en Menen in vergelijking met een landelijk controlegebied (Houtem, deelgemeente van Veurne). In de winterperiode waren de verschillen tussen Genk, Menen en het controlegebied veel minder uitgesproken. Houtverbranding is dan een belangrijke bron van PAK’s, zowel in Genk en Menen als in landelijk gebied. Op basis van de luchtmetingen konden er typische patronen in het voorkomen van PAK’s worden geïdentificeerd. In de winterperiode is de verbranding van hout en kolen de belangrijkste bron van PAK’s. Verkeer is zowel in de winter als in de zomer een belangrijke bron voor PAK’s in de omgevingslucht. De industrie bleek geen specifieke bron van PAK’s.
Resultaten PAK’s in het lichaam
Zowel in Genk-Zuid als in Menen waren de niveaus van de PAK-merkers in de urine vergelijkbaar met andere Vlaamse en buitenlandse studies. Er werd geen verband gevonden tussen PAK’s in de urine en de concentratie van PAK’s in de omgevingslucht. Naast blootstelling via de buitenlucht dragen ook roken, voeding en de binnenlucht bij aan de interne PAK-belasting van het lichaam.
Maatregelen
Om de hoeveelheid PAK’s in de omgeving te verminderen, richten maatregelen zich op de voornaamste bronnen van PAK’s, namelijk verkeer, gebouwverwarming, houtverbranding, roken en voeding. Ze situeren zich op drie niveaus:
- Adviezen voor de burger : niet roken en sigarettenrook van anderen vermijden; slimme ventilatie en verluchten; blootstelling aan verkeer vermijden bv. via fiets- of wandelroute; bij stookalarm geen houtkachel als bijverwarming of voor de gezelligheid gebruiken.
- Beleidsaanbevelingen op lokaal niveau: verbeteren van openbaar vervoer om het verkeer te verminderen; verbeteren van verkeersdoorstroming om de verkeersemissies te verlagen: stimuleren van fietsen.
- Beleidsacties op Vlaams niveau: verderzetten van sensibilisering via de campagnes Stook Slim, Gezond Bouwen en Gezond uit eigen Grond. Brongericht wordt er gestreefd naar een verdere vergroening van het wagenpark en het invoeren van lage emissiezones. Ook worden ‘well performing installations’ bij bedrijven bevorderd. In de Vlarem-wetgeving geldt al een verbod op vuur in open lucht. De Vlaamse Milieumaatschappij geeft sinds kort advies om geen hout te gebruiken als bijverwarming of voor de gezelligheid bij twee voorspelde opeenvolgende dagen van meer dan 50 µg/m³.
Bron: Departement LNE, Vlaamse Overheid