De Nederlandse landbouwbodems zijn niet toekomstbestendig. Die stelling kreeg ruime bijval tijdens de afsluitende bijeenkomst van de Publiek Private Samenwerking (PSS) Duurzame Bodem. Telers, ketenpartijen, toeleveranciers, overheid en onderzoek zien de sluipende achteruitgang van de bodemkwaliteit en werken in de PPS aan een oplossing. “Die is niet eenvoudig”, zegt coördinator Wijnand Sukkel van Wageningen Plant Research.
"Voor een echte omslag is een complete systeemverandering nodig, van veredeling tot mechanisatie"
Binnen het omvangrijke bodemprogramma zijn de afgelopen jaren diverse onderzoeksprojecten uitgevoerd, waarvan de uitkomsten, samen met bestaande kennis, toegankelijk zijn gemaakt via de website http://www.beterbodembeheer.nl./ Telers kunnen hier bijvoorbeeld terecht voor informatie over alternatieven voor chemische grondontsmetting, een optimaal gebruik van groenbemesters of het inpassen van niet-kerende grondbewerking. Naast het hoe en achtergronden, zijn ook de kosten en baten inzichtelijk gemaakt. Dat is belangrijk, want boeren willen wel in de bodem investeren, maar moeten tegelijkertijd de kosten beheersen om te kunnen overleven. Zij willen dus ook inzicht in de langetermijneffecten van hun dure maatregelen.
Meten van bodemkwaliteit
Binnen de PPS is veel aandacht besteed aan de biologische component in de bodem. In tegenstelling tot de chemische en fysische kant, krijgt die in de landbouw namelijk nog relatief weinig aandacht. Terwijl het bodemleven juist een grote rol speelt bij het omzetten van organische stof, de bodemstructuurvorming en het weren van bodemgebonden ziekten. Joeke Postma van Wageningen Plant Research lichtte toe dat verschillende managementbeheer strategieën, en in het bijzonder de toevoeging van organische stof, invloed hebben op de activiteit van het bodemleven en de bodemweerbaarheid kan verhogen. Onderzoekers zien daarin een mogelijkheid om de kwaliteit van landbouwbodems ‘meetbaar’ te maken.
Boer kan het niet alleen
Volgens de deelnemers aan de PPS blijft samenwerking noodzakelijk. Veel zaken die raken aan de bodemkwaliteit vallen namelijk buiten de directe invloedssfeer van de boer. De landbouw heeft te maken met veranderingen op het gebied van klimaat, regelgeving, nieuwe bodemgebruik en -functies en een toename van kortlopende pachtovereenkomsten. In combinatie met een intensieve manier van landbouw, dragen deze factoren allemaal bij aan het afnemen van de bodemkwaliteit. Al is de precieze doorwerking niet altijd duidelijk.
Aanvullende kennis
Volgens Sukkel kan verder onderzoek helpen om verder grip te krijgen op de complexe bodemprocessen. Bijvoorbeeld onderzoek naar de interactie tussen organische-stofbeheer en minerale bemesting, naar betere indicatoren voor organische-stofkwaliteit en naar mogelijkheden om ondergrondverdichting te verhelpen. Tegelijkertijd is er volgens hem een transitie nodig naar bodemverbeterende genotypen (rassen) en meer bodemvriendelijke mechanisatie. “Daar hebben we dus ook de veredelaars en de machinebouwers bij nodig.”
Bron: Wageningen University & Research