In 2013 werd 34% van de milieumisdrijven die de Vlaamse parketten registreerden, doorgestuurd naar het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie (LNE) voor bestuurlijke beboeting. Met het Milieuhandhavingsdecreet van 2009 ontstond naast het strafrechtelijke spoor bij de parketten de mogelijkheid om milieumisdrijven bestuurlijk te beboeten via de afdeling Milieuhandhaving, Milieuschade en Crisisbeer (AMMC) van het Departement LNE. De voorbije vijf jaar ontving AMMC 7.550 boetedossiers.
Bij het Milieuhandhavingsdecreet werd er in 2009 bewust voor gekozen om meer aandacht te besteden aan bestuurlijke handhaving, zodat zoveel mogelijk milieuschendingen een gepast gevolg zouden krijgen, en het aantal sepots door de parketten zou verminderen. “Binnen het Departement LNE van de Vlaamse Overheid hebben we daarvoor de nieuwe afdeling Milieuhandhaving, Milieuschade en Crisisbeheer (AMMC) opgericht. De afdeling legt o.a. bestuurlijke geldboetes op als sanctie voor het plegen van milieu-inbreuken en milieumisdrijven”, zegt Jean-Pierre Heirman, secretaris-generaal van het Departement LNE.
Milieu-inbreuken en milieumisdrijven
Milieu-inbreuken zijn schendingen van milieuregels met slechts beperkte schade aan mens of milieu, bijvoorbeeld het niet naleven van eerder administratieve voorschriften zoals een integraal milieujaarverslag. Deze inbreuken zijn uit het strafrecht gehaald. Meer dan 250 inbreuken werden zo rechtstreeks door de verbalisant aan AMMC overgemaakt voor bestuurlijke beboeting.
Het proces-verbaal van een milieumisdrijf (ernstiger dan een milieu-inbreuk) gaat altijd eerst naar het parket waar men beslist om het strafrechtelijk dan wel bestuurlijk te (laten) behandelen. Intussen zijn alle parketten goed vertrouwd geraakt met de mogelijkheid om milieumisdrijven bestuurlijk te laten beboeten. In 2010, het eerste volledige werkjaar van AMMC, werd 17% van de bij de parketten geregistreerde milieumisdrijven overgemaakt voor bestuurlijke beboeting. In 2013 was dat al het dubbele nl. 34,5% of 1.594 dossiers van de 4.621 bij de Vlaamse parketten geregistreerde milieumisdrijven.
AMMC ontving zo de afgelopen vijf jaar al meer dan 7.300 milieumisdrijven. Het gaat hierbij om een brede waaier van milieuschendingen, zoals sluikstorten, verbranden van afval en illegaal (grensoverschrijdend) afvaltransport (samen gemiddeld 40% van de dossiers), het exploiteren zonder milieuvergunning of in strijd met de voorwaarden (15%) of het illegaal lozen van afvalwater en geur- of geluidsemissies (16%) en schendingen met betrekking tot mest (6%). Ook aan de meest uiteenlopende jacht-, natuur- en bosschendingen, bijvoorbeeld illegale ontbossingen, het wijzigen van vegetatie of kleine landschapselementen zonder natuurvergunning, het illegaal vangen van beschermde soorten en illegale visvangst (samen gemiddeld 23% van de instroom) wordt een gepast gevolg gegeven.
Samen met de bestuurlijke geldboete kan ook een voordeelontneming worden opgelegd. Dit is een sanctie waarbij een overtreder verplicht wordt een geldbedrag te betalen ter waarde van het vermogensvoordeel dat uit de schending werd verkregen. Dit gebeurt bijvoorbeeld voor het illegaal oppompen van grondwater of bij het niet uitvoeren van emissiemetingen. Zo wordt vermeden dat bedrijven die investeren in milieumaatregelen concurrentie ondervinden van anderen die dat niet doen.
Boetebepaling
Een bestuurlijke geldboete voor een milieu-inbreuk bedraagt maximaal 50.000 euro en voor een milieumisdrijf maximaal 250.000 euro, vermeerderd met de opdeciemen (x 6). Bij het bepalen van de hoogte van de boete houdt AMMC rekening met de ernst van de feiten (impact op het leefmilieu), de frequentie en de omstandigheden. Zo wordt de boete bijvoorbeeld verminderd indien de overtreder zich alsnog in regel heeft gesteld of de milieuschade hersteld heeft. Indien de overtreder niet akkoord gaat met de boetebeslissing, kan hij beroep aantekenen bij het Milieuhandhavingscollege (MHHC). Minder dan 10% van de overtreders gaat in beroep bij het MHHC tegen de geldboete die AMMC opgelegd heeft.
Sinds 2012 heeft AMMC ook de mogelijkheid om een bestuurlijke transactie voor te stellen voor milieuschendingen met beperkte weerslag op het milieu en waarbij het daderschap vaststaat. Het gaat veelal om feiten die maatschappelijk als storend worden ervaren (vb. kleine sluikstorten of afvalverbranding, niet correct uitrijden van mest, niet respecteren van toegankelijkheidsregels in bossen,...) en waarbij een effectieve handhaving vraagt om ‘kort op de bal te spelen’. Dit kan vergeleken wordt met een soort minnelijke schikking waarbij een voorstel tot betaling van een geldsom van maximaal 2.000 euro voor milieumisdrijven en 500 euro voor milieu-inbreuken aan de overtreder wordt gedaan
3.200 bestuurlijke geldboetes en 1.000 bestuurlijke transacties
De voorbij jaren heeft AMMC 5.000 dossiers onderzocht en afgehandeld. Er werden 3.200 bestuurlijke geldboetes opgelegd voor een totaal bedrag van 4.000.000 euro. De gemiddelde boete voor een milieumisdrijf bedroeg 1.300 euro. Daarnaast heeft AMMC ook al 1.000 keer de bestuurlijke transactie voorgesteld, voor een gemiddeld bedrag van 150 euro. Ruim 75% van de overtreders ging in op het voorstel en vermeed zo een bestuurlijke geldboete. AMMC kan ook beslissen om geen geldboete op te leggen, bijvoorbeeld omdat de feiten onvoldoende vaststaan of omdat de ernst van de feiten en de impact op het leefmilieu zo gering zijn dat het opleggen van een geldboete niet opportuun wordt geacht.
Boetes ten voordele van het Minafonds
De geldboetes worden door het Departement LNE geïnd ten voordele van het Minafonds. Dit fonds financiert de bescherming en sanering van het milieu en de natuur zoals bvb. watervoorziening, bos- en groenvoorzieningen. Ook de vergoeding van wildschade en de subsidiëring van de wildbeheerseenheden wordt hiermee gefinancierd.
Afdelingshoofd van AMMC Sigrid Raedschelders: “Het opzet van het Milieuhandhavingsdecreet om een dubbel spoor (strafrechtelijk en bestuurlijk) uit te werken, is de afgelopen jaren in de praktijk omgezet. Voor politie en milieuhandhavers werkt het motiverend dat aan hun inspanningen op het terrein ook effectief een gevolg gegeven wordt. We merken ook dat er een mentaliteitswijziging optreedt als men weet dat er boetes opgelegd worden. Tenslotte vaart vooral het milieu er wel bij als schade beperkt of hersteld wordt”.
Meer info via de website van het departement www.lne.be/thema’s/handhaving.
De jaarlijkse Milieuhandhavingsrapporten raadplegen kan via www.vhrm.be
Persinfo:
Brigitte Borgmans
Woordvoerder Departement Leefmilieu, Natuur en Energie
T 02 553 62 68 | M 0473 73 28 30
Brigitte.borgmans@lne.vlaanderen.be