In 2018 ontdekten de lokale politiezones weer meerdere dumpingplaatsen van synthetische drugs in Vlaanderen. Het aantal ontdekte locaties stijgt elk jaar: vooral de provincies Limburg en Antwerpen hebben ermee te maken. De afvalstoffen worden telkens netjes opgeruimd, maar er is slechts beperkt aandacht voor mogelijke bodemverontreiniging. Er is dus een groter bewustzijn voor de risico’s van drugsafval nodig.
Dumpingen niet zonder gevaar
Hoe moet u als milieuambtenaar handelen als u een dumpingplaats of labo aantreft? Denk in de eerste plaats aan uw eigen veiligheid. Betreed nooit ondoordacht een dumpingplaats of laboratorium. Vaak worden er sterke zuren of sterke basen gedumpt of geloosd. Contact met die stoffen kan ademhalingsproblemen en brandwonden veroorzaken.
Als u een dumpingplaats vaststelt, moet u eerst de lokale politie inschakelen. Die doet afhankelijk van de ernst en de omvang van de situatie een beroep op de brandweer, de federale gerechtelijke politie, de Clan Lab Response Unit, de civiele bescherming … voor sporenonderzoek en opruiming.
Bodemonderzoek nodig?
Na het opruimen van een dumpingplaats kan een bodemonderzoek noodzakelijk zijn. De aanwezigheid van bodemverontreiniging kan indicatief vastgesteld worden aan de hand van een chemische geur, visuele sporen van lekkage, afwijkende pH … Als er aanwijzingen van bodemverontreiniging zijn, schakelt u best een bodemsaneringsdeskundige in voor de analyse van een bodemstaal.
Op de locatie van een drugslabo is altijd een oriënterend bodemonderzoek nodig. Als milieuambtenaar moet u de grond van een drugslabo opnemen in de gemeentelijke inventaris met rubriek 7.1 Vlarem II.
Nieuwe bodemverontreiniging
Welke parameters onderzoekt de bodemsaneringsdeskundige als er chemisch afval in de bodem is gelekt? Er bestaat geen standaardpakket voor de analyse van stoffen gerelateerd aan drugsafval. De parameters die geanalyseerd worden variëren naargelang de aard van de productie en de productiestap. Als bodemsaneringsdeskundige informeert u best bij het NICC (Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie) welke parameters geanalyseerd moeten worden op een specifieke locatie. Vaak voorkomende stoffen zijn MDMA (xtc), amfetamines (speed) en formamide.
Bij een sterk afwijkende pH of bij de aanwezigheid van MDMA, amfetamines, formamide … in de bodem wordt de verontreiniging als een nieuwe bodemverontreiniging beschouwd.
Verdere aanpak
Als een onbekende bodemverontreiniging veroorzaakt door drugsafval achter te laten op een terrein, dan is dat voor de eigenaar of gebruiker van dat terrein een onvoorziene gebeurtenis. In dat geval kan de schadegevallenprocedure opgestart worden. Meer informatie daarover vindt u via www.ovam.be/schadegevallen.
De exploitatie van een drugslabo beschouwen we als een illegale risico-inrichting. Bodemverontreiniging veroorzaakt door de opslag of lozing van chemische stoffen op het terrein van een drugslabo is geen onvoorziene gebeurtenis en bijgevolg geen schadegeval. In die situaties moet er minstens een oriënterend en mogelijk ook een beschrijvend bodemonderzoek uitgevoerd worden.
Bron: De Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij, Vlaamse Overheid